ارزیابی اثرات خشکسالی بر تاب آوری اقتصادی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ماهنشان استان زنجان)
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: فصلنامه پژوهش های جغرافیای اقتصادی، دوره: 5، شماره: 15
- کد COI اختصاصی: JR_JURS-5-15_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 108
نویسندگان
گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی
گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
چکیده
یکی از معضلات تهدیدکننده همیشگی سکونتگاه های انسانی، وقوع سوانحی است که صدمات جبران ناپذیری به ابعاد مختلف زندگی انسان ها وارد می کند. یکی از متداول ترین این مخاطرات، خشکسالی می باشد که فراوانی آن بویژه در نواحی خشک و نیمه خشک بسیار زیاد بوده و در سراسر جهان، بر طیف گسترده ای از اکوسیستم ها تاثیرات گسترده ای ایجاد کرده است. فعالیت های کشاورزی در ایران به شدت به شرایط جوی وابسته است. با توجه به اهمیت کشاورزی در زنجان، شدت اثرات پدیده خشکسالی نیز نمود بیشتری دارد. هدف از پژوهش فوق این است که مشخص کند شاخص های تاب آوری اقتصادی روستاهای مورد مطالعه در چه سطحی قرار دارند و بیشترین اثرات خشکسالی بر روی کدام یک از شاخص های تاب آوری اقتصادی می باشد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه)، روش تجزیه وتحلیل داده ها توصیفی و استنباطی می باشد. جامعه آماری پژوهش فوق۳۰ روستای شهرستان ماهنشان است. پس از بررسی وضعیت خشکسالی با بهره گیری از شاخص SPI، شاخص های تاب آوری اقتصادی استخراج و مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های گردآوری شده در نرم افزار SPSS با آزمون های دو جمله ای، تی تست و تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد. با عنایت به مثبت بودن نتیجه آزمون t تک نمونه ای و سطح معناداری کمتر از ۰۵/۰مشخص می شود که وضعیت بعد اقتصادی در حالت مطلوب قرار دارد؛ به عبارتی بین متغیرهای بعد اقتصادی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان داد که عامل اشتغال مهم ترین عامل موثر بر تاب آوری اقتصادی در نواحی روستایی می باشد. مقدار ویژه این عامل ۴۷۲/۵ می باشد که به تنهایی قادر است ۱۹۸/۳۴ درصد واریانس را محاسبه و توضیح دهد. وقوع خشکسالی در روستاهای مورد مطالعه باعث کاهش سطح تاب آوری اقتصادی در محدوده مورد مطالعه شده و بیشترین عدم مطلوبیت شاخص های تاب آوری در بعد اقتصادی مربوط به شاخص دریافت اعتبارات و وام مرتبط با خشکسالی با ۰۰/۱ و تمدید زمان بازپرداخت اقساط به دلیل وجود خشکسالی با ۹۹/۰ و امکان تغییر شغل بعد از وقوع خشکسالی با ۹۸/۰ درصد می باشد.کلیدواژه ها
اقتصاد روستایی, تاب آوری, مخاطرات محیطی, تنوع فعالیت های اقتصادی, استان زنجاناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.