الهام فروتن - استادیار، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

در سال های اخیر، رشد جمعیت، افزایش سطح اراضی فاریاب و توسعه اقتصادی، موجب افزایش تقاضا برای آب های زیرزمینی در سراسر جهان شده است. در نتیجه، شناسایی مناطق بالقوه ی دارای آب زیرزمینی و تعیین مناطق تغذیه آن با استفاده از فناوری های دقیق به منظور کاهش افت و همچنین برنامه ریزی و نظارت بر سیستم منابع آب زیرزمینی ضروری است. در این تحقیق هدف آن است که روش های  عامل چند گانه تاثیرگذار و فازی برای تعیین پتانسیل آب زیرزمینی در بخشی از حوضه آبخیز کبار- فردو واقع در استان قم مورد مقایسه قرار گیرد. به این منظور، شش عامل شیب، بارندگی سالانه، فاصله از رودخانه، زمین شناسی، خاکشناسی و کاربری اراضی مد نظر قرار گرفتند و روش های فازی و عامل چندگانه تاثیر گذار (MIF) با استفاده از آنها اجرا شده است. در روش عامل چندگانه تاثیر گذار عامل فاصله از آبراهه دارای کم ترین وزن (۸.۳۳%) و عامل زمین شناسی دارای بیش ترین وزن است (۲۵%) و عوامل بارش، شیب، خاک شناسی، کاربری اراضی به ترتیب دارای وزن های ۲۰.۸۳ %، ۱۶.۶۷% ، ۱۶.۶۷% و ۱۲.۵% هستند. سپس نقشه پتانسیل آب زیرزمینی از طریق هم پوشانی در ArcGIS تهیه شده و منطقه مورد مطالعه به چهار طبقه پتانسیل خیلی کم، کم، متوسط و زیاد طبقه بندی شده است که به ترتیب ۵.۱۶، ۱۹.۶۹ ، ۳۲.۰۶ و ۴۳.۰۹ درصد از مساحت منطقه را شامل می شود. در روش فازی نیز لایه های موضوعی بر اساس تابع خطی به فازی تبدیل شده و هم پوشانی لایه ها با استفاده از تابع گاما صورت پذیرفته که در نقشه نهایی طبقات خیلی کم، کم، متوسط و زیاد ۲۵.۶۱، ۱۸.۰۲، ۴۱.۴۰ و۱۴.۹۷ درصد از منطقه را در برمی گیرند. به منظور ارزیابی مدل ها، از آمار نقاط مشاهداتی استفاده و در نهایت صحت مدل های عامل چندگانه تاثیرگذار و فازی به ترتیب ۷۱.۴۲ و ۷۸.۵۷ درصد محاسبه شده که به نظر می رسد مقادیر قابل قبولی هستند. نتایج این تحقیق می تواند برای اجرای طرح های تغذیه مصنوعی در راستای مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی منطقه مورد استفاده قرار گیرد.

عامل چندگانه تاثیرگذار (MIF), فازی, پهنه بندی, آب زیرزمینی, اقلیم خشک و نیمه خشک