محسن لشنی - دانشجوی دکتری مهندسی عمران، گروه مهندسی عمران، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک ، ایران.
سعید شعبانلو - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه ، کرمانشاه، ایران.
محسن نجارچی - دانشیار، گروه مهندسی عمران، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک ، ایران.
محمد رضا بصیری - استادیار، گروه مهندسی نساجی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی ، اراک ، ایران.
حسین مظاهری - دانشیار، گروه مهندسی شیمی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی ، اراک ، ایران.

رودخانه دز به دلیل تامین آب بیش از ۱۲۵ هزار هکتار از اراضی دشت دز و اراضی پایین دست این دشت تا محل بند قیر و تامین بخش قابل توجهی از نیاز زیست محیطی رودخانه کارون بسیار حائز اهمیت می باشد. هدف از این تحقیق بررسی روند کیفیت و آلودگی در طول رودخانه دز و ارزیابی اثرات تخلیه فاضلاب های شهری، کشاورزی و صنعتی بر روند آلودگی و کیفیت رودخانه دز، در ۱۳۱ بازه بر اساس مدل QUAL۲KW می باشد. در مراحل واسنجی و صحت سنجی مدل مشخص شد، پارامترهای گسترده ای مانند خصوصیات هندسی جریان، شرایط هیدرولیکی رودخانه، میزان جریان آب، ضرایب هوادهی، نقاط ورودی آلاینده ها، نرخ نیتریفیکاسیون، اکسیژن خواهی و غیره در رودخانه در نتایج مدلسازی کیفی دخالت دارند. نتایج نشان داد مدل کیفیت آب QUAL۲KW در شبیه سازی پارامترهای کیفی و آلودگی در رودخانه دز از دقت بالایی برخوردار است. روند تغییرات پارامترهای کیفی و آلودگی در رودخانه دز نشان داد که این رودخانه از نظر آلایندگی BOD به دلیل تخلیه فاضلاب های شهری و صنعتی، از نظر آلایندگی EC به سبب تخلیه زهکش اراضی کشاورزی(عمدتا طرح نیشکر) و از نظر آلایندگی N-NH۴ به علت فاضلاب های شهری، صنعتی و زه آب اراضی کشاورزی در شرایط بحرانی قرار دارد. لذا پیشنهاد می شود تمامی فاضلاب شهر دزفول، پساب پرورش ماهی، مجتمع هفت تپه و کارخانه کاغذ سازی پارس تصفیه و سپس تخلیه گردند اما در خصوص زهکش های کشاورزی اقدامات اصلاحی مانند اصلاح در نوع سیستم های آبیاری، کود های مصرفی، الگوی کشت منطقه و غیره در مبدا صورت گیرد.

QUAL۲KW, شبیه سازی کیفی, روند آلودگی, رودخانه دز