سیدسجاد جعفری - عضو هیئت علمی دانشگاه خلیج فارس.
علی اندیده - عضو هیئت علمی دانشگاه خلیج فارس.

نامه ها ازجمله اسناد مهم و رسمی در بررسی های تاریخی است و با احراز اصالت آن می توان به آن ها اعتماد کرد، زیرااین گونه اسناد برخلاف گزارش ها که به تناسب دیدگاه نویسنده ی گزارش به گونه ها و واژه های مختلفی ارائه می شود ،حاوی واژه ها و ساختاری است که نویسنده نامه به کار برده است. همچنین از نامه در تمدن اسلامی به عنوان ابزاری برایانتقال پیام استفاده شده است. ائمه اطهار (علیه السلام) نیز گاهی به تناسب اوضاع زمانه خود از نامه نگاری برای انتقالمعارف دینی و مقاصد خویش استفاده نموده اند؛ در زمان امام کاظم (علیه السلام) با توجه به محدودیت هایی که برایایشان ایجاد شد وی برای ارتباط با شیعیان بیشتر از نامه نگاری بهره برده اند. از آنجا که بین مکاتبات امام (علیه السلام)نامه های فقهی حجم بیشتری را به خود اختصاص داده اند پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابعکتابخانه ای در پی پاسخ به این سوال است که موضوعات نامه های فقهی امام چیست؟ تا با توجه به تکرار مفاهیم وموضوعات ، دغدغه های امام و شیعیان و چالش های عصر ایشان به دست آید. یافته های پژوهش حاکی از آنست که درمیان مسائل فقهی نماز به عنوان موضوعی مبتلابه حائز بیشترین رتبه در میان سوالات بوده است و پس از آن بیشترینسوالات به ترتیب در مورد حج، نکاح، وصیت، طهارت، تجارت، خوردنی ها و آشامیدنی ها، ارث، نذر و زکات می باشد؛ وموضوعاتی چون طلاق، ظهار، حدود و شهادت نیز کمترین پرسش ها را به خود اختصاص داده است.

امام کاظم (علیه السلام)، نامه های فقهی، مکاتیب الائمه