حسن عنایت زاده - کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

زمینه و هدف: جامعه بشری پس از گذار از جنگ‫های جهانی و اتخاذ سیاست محدودسازی توسل به جنگ و به رغم اعتلای فرهنگ صلح و تقویت رویکرد گفتمان صلح میان ملت‫ها، هنوز هم شاهد استفاده از عنصر زور در کنش‫ها و واکنش‫های روابط بین‫الملل است. امروزه این مخاصمات مسلحانه در انواع جدیدی ایجاد شده که ضرورتا دو طرف آن دولت‫ها نیستند و به مراتب مخرب‫تر از دیگر انواع آن است زیرا اولا، مقررات حاکم بر مخاصمات مسلحانه اغلب شامل مخاصمات بین‫المللی می‫شود ثانیا، قواعد و مقررات موجود، کلیه مخاصمات را پوشش نمی‫دهد. ثالثا، در مخاصمات مسلحانه داخلی به این خاطر که دولت‫ها این‫گونه مخاصمات را در حیطه امور حاکمیتی و صلاحیت داخلی خود می‫دانند، رغبت زیادی به جلب مشارکت بین‫المللی نشان نمی‫دهند. رابعا، میزان آسیب و خسارت غیرنظامیان در این‫گونه مخاصمات بیش از نوع بین‫المللی آن است ازاین رو توجه به کارکرد سازمان‫های بشردوستانه غیردولتی در محدود کردن اثرات درگیری مسلحانه و محافظت از غیرنظامیان بسیار ضروری است.‬‬‬‬‬‬ ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬روش: این مقاله به روش توصیفی‫تحلیلی، به صورت کتابخانه ای و با ابزار فیش برداری کتب، مقالات، قوانین و بررسی تحلیلی یافته ها نگارش یافته است.‬‬‬‬‬‬‬ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانتداری علمی در تمام قسمت‫های پژوهش حاضر رعایت شده است.‬‬‬‬‬‬‬یافته ها: صرف نظر از این‫که رژیم خاصی برای جبران خسارات ناشی از مخاصمات مسلحانه در حقوق بین الملل پیش بینی نشده است و از آنجایی که ملاحظات حاکمیتی مانند نظم عمومی یا امنیت ملی می تواند اثبات مسئولیت دولت را در شرایط مخاصمات مسلحانه دشوار سازد؛ نگارنده معتقد است که نقش سازمان‫های غیردولتی به لحاظ ماهیت مردمی بودن آن و ارتباط مستقیم آن‫ها با واقعیت‫های جامعه، در دو حوزه ملی و بین‫المللی بسیار اثرگذار تلقی می گردد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ نتیجه گیری: سازمان‫های غیردولتی علاوه بر تامین اهداف صلح و امنیت؛ در پیشگیری، کنترل و تقلیل صدمات و خسارات ناشی از مخاصمات مسلحانه و الزام طرف‫های مخاصمه به رعایت مقررات بشردوستانه نقش ممتازی را ایفا می‫کنند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

واژگان کلیدی: حقوق بشر، سازمان های غیردولتی، مخاصمات مسلحانه، حقوق بشردوستانه بین المللی.