رحمت حاجی مینه - دانشیار روابط بین الملل،گروه حقوق، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
رسول محمودی - کارشناسی ارشد علوم ارتباطات، گروه ارتباطات، دانشکده ارتباطات و رسانه، دانشگاه صداوسیما، تهران

موقعیت جغرافیایی ایران به دلیل قرارگیری بین سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا در جهان کم نظیر است. امروزه با توجه به ظهور قدرت­ های اقتصادی در آسیا و افزایش تبادلات بین کشورها در چند دهه اخیر، اهمیت این موقعیت سرزمینی و ایجاد کریدورها چندبرابر شده است. هدف این مقاله تبیین جایگاه ایران در کریدورهای منطقه ­ای و بین ­المللی و عوامل تاثیرگذار بر جایگاه ایران به خصوص کریدورهای رقیب یا کریدورهایی که توان تاثیرگذاری منفی بر کریدورهای منطقه ‎ای ایران را دارند با تاکید بر نقش رسانه است. برای دستیابی به هدف موردنظر پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تبیینی از منظر ژئوپلیتیک انتقادی دنبال شده است. فرضیه اصلی عبارت از این است که در کنار موقعیت راهبردی ایران در جغرافیای سیاسی منطقه، عوامل سه­ گانه داخلی (ازجمله سیاست گذاری کلان)، منطقه ای (همکاری و رقابت منطقه ­ای) و بین المللی (ساختار آنارشیک و منافع هژمونیک) بر ارتقای مزیت نسبی جایگاه کریدوری ایران نسبت به کریدورهای رقیب تاثیرگذار هستند. یافته­ های پژوهش بیانگر آن است که کریدورها عامل موثری در شکل ­دهی به جایگاه قدرت منطقه ­ای و فرامنطقه­ ای ایران هستند؛ اما این مزیت راهبردی دائما در معرض تهدید کریدورهای رقیب و عوامل داخلی و منطقه ­ای قرار دارد. در رقابت کریدوری، اتکاء به امنیت، هزینه و زمان کم­تر، مهم­ترین مزیت­ های رقابتی کریدورهای منطقه ای ایران نسبت به کریدورهای رقیب است. از سوی دیگر  با توجه به کارکرد رسانه ­ها خصوصا رسانه های برون مرزی، آنها در تمام مراحل از برنامه­ ریزی، اجرا و پیاده ­سازی تا بهره­ برداری و مراقبت و نگه داری از کریدورها می­ توانند به عنوان ناظری فعال نقش تبینی داشته باشند و با تاکید بر منافع جمعی نقش پر رنگی در همگرایی بین کشورهای منطقه در جهت فعال سازی کریدورها ایفاء کنند.

ژئوپلیتیک انتقادی, کریدورهای منطقه ای و بین المللی, کریدورهای رقیب, رسانه های برون مرزی, ایران