اضطراب ناشی از کووید-۱۹ و ارتباط آن با فرسودگی شغلی بهورزان

زمینه و هدف: بهورزان به عنوان یکی از ارکان نظام سلامت در طول دوران همه گیری کووید-۱۹، مسئولیت سنگین پیشگیری را در جوامع روستایی به عهده دارند که این موضوع با توجه به اهمیت و تاثیرات بالقوه ی شیوع همه گیری بر سلامت روان، می تواند بر سطح اضطراب ناشی از کووید-۱۹ در آنان نقش داشته باشد. علاوه بر این فرسودگی شغلی احتمال دارد بر میزان این اضطراب بیفزاید. مطالعه  حاضر باهدف تعیین اضطراب ناشی از کووید-۱۹ و ارتباط آن با فرسودگی شغلی بهورزان استان بوشهر در سال ۱۴۰۰ انجام شده است. روش بررسی:مطالعه حاضر از نوع توصیفی بود که در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰. جامعه پژوهش، بهورزان شاغل در خانه های بهداشت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر به روش تمام شماری وارد مطالعه شدند. اشتغال در خانه های بهداشت و داشتن حداقل یک سال سابقه کار به عنوان معیارهای ورود به مطالعه درنظر گرفته شدند. ۳۴۱ نفر از ۳۶۵ بهورز شرایط ورود به مطالعه را داشتند و و ۳۰۸ نفر از آنها به پرسشنامه پاسخ دادند. نرخ پاسخگویی ۸۴/۳ درصد بود. جمع آوری داده ها با استفاده از یک پرسشنامه شامل سه بخش جمعیت شناختی (۱۰ گویه)، مقیاس اضطراب کرونا (علیپور و همکاران) با ۱۸ گویه و پرسشنامه فرسودگی شغلی Maslach با ۲۲گویه انجام و روایی پرسش نامه توسط پنج نفر از اساتید تائید گردید. پس از کسب مجوزهای لازم، پرسشنامه در قالب یک پیوند اینترنتی در پلت فرم «پرس لاین» از طریق اتوماسیون اداری به کارتابل بهورزان ارسال شد. قبل از انجام این مطالعه، در یک مطالعه پایلوت پایایی ابزارها مجدد با تکمیل پرسشنامه توسط ۱۰ نفر از نمونه های پژوهش و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی و مقدار ضریب پایایی برای مقیاس اضطراب کرونا ۹۵ % و برای پرسشنامه فرسودگی شغلی ۸۴ % محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS  نسخه ۱۶ و آزمون های مختلف بر اساس اهداف پژوهش استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد بیشتر بهورزان (۶۹/۵ %) زن و متاهل (۸۵/۷ %) بودند. میانگین سن آنان ۸/۱۶±۳۷/۰۲ سال و میانگین سابقه ی کار آنان ۹/۰۶±۱۳/۳۶ سال بود. به طورکلی اضطراب ناشی از کووید-۱۹ اغلب بهورزان (۷۰/۸ %) در سطح خفیف (۱۰/۸۱ ±۱۲/۵۸) بود. یافته ها همچنین نشان داد ۳۱/۸% از بهورزان خستگی عاطفی متوسط تا شدیدی را تجربه کرده اند ( ۱۱/۹۵±۱۴/۵۲) و مسخ شخصیت در  ۸۲/۱% آنان ۷در سطح پائینی (۴/۲۴±۲/۷۸) بود. بااین حال حدود نیمی از بهورزان (۴۹/۷ %) موفقیت شخصی پایینی را گزارش کردند (۱۱/۲۲±۳۶/۳۲). نتایج همچنین نشان داد بین اضطراب ناشی از کووید-۱۹ و خستگی عاطفی (۰/۰۰۱p<  ؛ ۰/۶۶۷r = )، مسخ شخصیت (۰/۰۰۱p< ؛ ۰/۴۷۲r = ) و موفقیت شخصی (۰/۰۰۱=p  ؛ ۰/۱۸۸-=r ) رابطه ی آماری معناداری برقرار است. همچنین میانگین نمره اضطراب در افرادی که از وسایل حفاظت فردی رضایت داشتند و سابقه بیماری جسمی نداشتند پایین تر از سایرین بود. خستگی عاطفی با رضایت از وسایل حفاظت فردی (۰/۰۰۱p<)، سابقه مصرف داروهای اعصاب یا آرام بخش (۰/۰۲۷p=) و همچنین سابقه بیماری جسمی (۰/۰۰۱p<) ارتباط معنی دار آماری داشت. مسخ شخصیت با رضایت از وسایل حفاظت فردی (۰/۰۴p=)، سابقه مصرف داروهای اعصاب یا آرام بخش (۰/۰۲۹p=)، سابقه بیماری جسمی (۰/۰۱۳p=) و همچنین سابقه ترک خدمت یا مرخصی بدون حقوق (۰/۰۲۲p=) ارتباط معنی دار آماری داشت. موفقیت شخصی با هیچ کدام از متغیرهای جمعیت شناختی ارتباط معنی دار آماری نداشت. نتیجه گیری: بادرنظر گرفتن اصل تقدم پیشگیری بر درمان، یافته های مطالعه ی حاضر بر ضرورت توجه جدی تر سیاستگزاران به تاثیرات سوء ناشی از همه گیری در کارکنان حوزه ی پیشگیری ازجمله بهورزان تاکید دارد. ارتباط معنادار اضطراب ناشی از کووید-۱۹ و فرسودگی شغلی، این واقعیت را بیش از پیش برجسته می کند که گرچه همه گیری کووید منجر به تهدید سلامت روان در بهورزان نبوده است اما می تواند کاهش ظرفیت عاطفی و خودکارآمدی بهورزان را تسریع بخشیده و بی تردید در عملکرد آنان اختلال به وجود می آورد. اهتمام کافی در تقویت حمایت های روانی در حوزه ی فردی و خانواده و همچنین پشتیبانی های شغلی موثر در افزایش انگیزه با در نظر گرفتن اصل عدالت سازمانی، باید از اولویت های سیاستگزاران حوزه ی سلامت باشد.

کلیدواژه ها:

Anxiety caused by covid-۱۹ ، job burnout ، healthcare workers ، اضطراب ناشی از کووید-۱۹ ، فرسودگی شغلی ، بهورزان