فیض اله احمدی نژاد - کارشناسی ارشد شیمی فیزیک دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران

عوامل متعددی بر آلودگی محیط زیست تاثیر دارند که به طور کلی می توان آنها را تحت عنوان عوامل اقتصادی و غیر اقتصادی طبقه بندی نمود. در این مطالعه، با در نظر گرفتن آلودگی هوا به عنوان شاخص آلودگی محیط زیست، میزان اثرگذاری متغیر غیراقتصادی (سرمایه اجتماعی) بر آلودگی هوا در استان های کشور در مقایسه با متغیرهای اقتصادی (جمعیت، ارزش افزوده اقتصادی، نرخ اشتغال و بهره وری نیروی کار) مورد مقایسه قرار می گیرد که البته میزان انتشار دی اکسید کربن در استان ها نیز به عنوان شاخص آلودگی هوا در نظر گرفته شده است. به این منظور در گام اول با استفاده از روش چند شاخصی متغیر پنهان (روش داگوم) و با استفاده از متغیرهای بیانگر سرمایه اجتماعی در استان ها، از طریق روش حداقل مربعات معمولی اقدام به استخراج متغیر سرمایه اجتماعی گردید. در گام بعدی با به کارگیری متغیرهای استاندارد شده و با استفاده از روش داده های تابلویی طی دوره ۱۴۰۱-۱۳۹۵، میزان اثرگذاری متغیرهای اقتصادی و غیر اقتصادی بر میزان انتشار دی اکسید کربن در استان های ایران برآورد و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان می دهند که متغیرهای جمعیت، ارزش افزوده اقتصادی و نرخ اشتغال دارای اثر افزایشی بر میزان انتشار دی اکسید کربن در استان ها بوده و متغیرهای سرمایه اجتماعی و بهره وری نیروی کار دارای تاثیر کاهنده بر انتشار دی اکسید کربن بوده اند. همچنین اثر متغیرهای اقتصادی (سرمایه اجتماعی) بر میزان انتشار دی اکسید کربن استان ها نسبت به متغیرهای اقتصادی کمتر است. همچنین متغیر جمعیت دارای بیشترین تاثیر و متغیر سرمایه اجتماعی دارای کمترین تاثیر بر میزان انتشار دی اکسید کربن بوده است.

آلودگی محیط زیست، سرمایه اجتماعی، داده های تابلویی، استان های ایران