بداء در اندیشه شیعه امامیه

بدا (بداء) در لغت آشکار شدن امری است که پنهان بوده (الظهور بعد الخفاء) و در اصطلاح علم کلام مخفی بودن راز برخی از تغییرات تکوینی کائنات برای انسان است. بداء عقیده ای است که هم موردپسند عقل است و هم شواهد فراوان نقلی در تایید آن وجود دارد. برای همین در اندیشه شیعه امامیه تبلور یافته است. باور داشتن این مسئله اعتقادی، آثار و برکاتی را در زندگی انسان به ارمغان می آورد که خضوع در برابر عظمت خدا، تحت فرمان او بودن و عصیان نکردن، تلاش برای داشتن بهترین سرنوشت در دنیا و جهان جاوید از جمله آن ها است. تبیین مسئله بداء به عنوان یک عقیده اسلامی که روشن کردن آن به صورت تحلیلی برای فهم و برداشت درست آن ضروری و مفید می نماید، از اهداف این تحقیق است. برخی بر این باورند که پذیرفتن بداء، نسبت دادن جهل به خداوند را در پی دارد؛ زیرا معنای تغییر در برنامه های تکوینی، این است که انتهای تقدیرات از ابتدا برای خدا معلوم نبوده است. درحالی که بر اساس یافته های این تحقیق، در حقیقت کسی که امر تکوینی از او مخفی مانده، انسان است نه خدا؛ زیرا او دانای اسرار بوده و ابتدا و انتهای هر تقدیری برایش روشن است. این مقاله با شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع معتبر کلامی و دلایل عقلی و نقلی تدوین شده و برای روشن شدن معنا و زوایای بداء نمونه هایی نیز ارائه کرده است؛ به گونه ای که با خواندن آن جلوه ای از این باور کلامی در ذهن خواننده تجلی می یابد.

کلیدواژه ها:

بداء ، تغییر علم خدا ، لوح محفوظ ، سرنوشت انسان ، شیعه امامیه