رابعه ناعمی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه و فنی مهندسی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، گلستان
سیده آیناز شیرنگی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه و فنی مهندسی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، گلستان
حسین آدینه - گروه شیلات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، گلستان
حدیثه کشیری - گروه تولید و بهره برداری، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، گلستان

این مطالعه با هدف بررسی توان بچه ماهیان کلمه دریای خزر (Rutilus caspicus) (g ۰۱۸/۰ ± ۴/۱) در تحمل شوری آب دریای خزر به روش انتقال مستقیم طی دوره­های کوتاه مدت گرسنگی و تغذیه مجدد به مدت ۶۰ روز انجام شد. به این منظور، ۴۵۰ عدد بچه­ماهی به­طور تصادفی در پنج گروه توزیع شد: سه گروه از ماهیان پس از قرار گرفتن در دوره­های محرومیت غذایی ۳، ۵ و ۷ روز (۳S، ۵S و ۷S)، به مدت ۱۰ روز مجددا تغذیه شدند و این چرخه به مدت ۴۶ روز تکرار شد. گروه چهارم، در تمام مدت آزمایش در محرومیت غذایی قرار گرفتند (S) و گروه پنجم به­طور پیوسته تغذیه شدند (F یا گروه کنترل). تمام ماهیان به­طور مستقیم به آب دریای خزر به­مدت ۱۴ روز انتقال داده شدند و طی این مدت نیز غذادهی نشدند. عملکرد رشد در تمامی تیمارهای مورد آزمایش محاسبه شد. برخی از شاخص­های استرس (اسمولالیته، کورتیزول و گلوکز) و پاسخ ایمنی (ایمونوگلوبولین کل و فعالیت لیزوزیم) نسبت به دوره­های متناوب تغذیه­ای و افزایش ناگهانی شوری در بدن ماهیان اندازه گیری شد. بر اساس نتایج به­دست آمده، ماهیان گروه­های ۳S و ۵S، پس از گروه F، دارای نرخ رشد مناسبی بودند. میزان اسمولالیته، کورتیزول و گلوکز آنها پس از انتقال شوری و عدم تغذیه به مدت دو هفته نسبت به گروه F تفاوتی نشان نداد و دستگاه ایمنی آنها نیز تحریک نشد. بنابراین، بچه ماهیان کلمه با دوره­های گرسنگی کوتاه مدت، نه تنها تحت تاثیر استرس فیزیولوژیک ناشی از گرسنگی و افزایش شوری قرار نمی­گیرند، بلکه عملکرد رشد آنها نیز به­واسطه زندگی در محیط ایزواسموتیک دریای خزر بهبود می­یابد.

ماهی کلمه دریای خزر, Rutilus caspicus, گرسنگی کوتاه مدت, تغذیه مجدد, تنظیم یونی, سیستم ایمنی