مطالعه عناصر معماری محراب اسلامی با استفاده از روش شمایل شناسی اروین پانوفسکی
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: دوفصلنامه مطالعات میان رشته ای معماری ایران، دوره: 2، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JISIA-2-4_012
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 71
نویسندگان
استادیار، گروه نقاشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.
دکتری پژوهش هنر، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
دکتری معماری اسلامی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
موضوع اصلی این مقاله فرم محراب در معماری ایرانی اسلامی و معنای نمادین نهفته در پس آن است. محراب فرمی کهن در معماری است و با مطالعه عناصر سازنده آن، ازقبیل فرم طاقی و گنبد می توان به چگونگی شکل گیری و معانی پنهان آن دست یافت. پرسش اصلی مقاله حاضر این است: «معنای نمادین محراب در فضاهای معماری ایرانی اسلامی چیست؟» برای رسیدن به پاسخی روشن به این پرسش، باید هر دو وجه سازنده فرم محراب مطالعه شود. این پژوهش درپی ساخت چهارچوبی برای فهم این مسئله با استفاده از روش شمایل شناسی اروین پانوفسکی است. پژوهش حاضر براساس روش کیفی انجام شده و در این راه، از رویکرد تحلیلی تفسیری شمایل شناسی استفاده می کند. داده های این پژوهش به روش اسنادی گردآوری شده اند. براساس نتایج این پژوهش، فرم محراب فرمی کهن در معماری ایرانی اسلامی است. فرم محراب از لحاظ ساختار صوری و معنایی به عناصر اصلی سازنده آن چون فرم طاقی و گنبد بستگی زیادی دارد. تاثیر فرم های طاقی گنبدی، که سازنده یک فرم دینی آیینی شبیه محراب یا خود محراب است، در دیگر تمدن ها نیز مشاهده می شود. در نمونه معماری اسلامی، فرم طاقی به شکل چهارطاقی ایرانی، نشان دهنده استمرار الگویی کهن در ساخت فرم محراب است که هم وجه دینی و کارکردی دارد و هم حامل وجه نمادین و قدسی است.کلیدواژه ها
شمایل شناسی, اروین پانوفسکی, محراب, طاق, فضای مقدساطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.