ترکیب عناصر کمیاب کوارتز در انواع گرانیتوئیدها: مطالعات موردی در مناطق کبودان، بانه و سبزوار

سال انتشار: 1403
محل انتشار: مجله علوم زمین خوارزمی، دوره: 10، شماره: 1
کد COI اختصاصی: JR_GNF-10-1_001
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 157

نویسندگان

Hakim Sabzevari University

چکیده

در این پژوهش ترکیب عناصر کمیاب کوارتز در انواع گرانیتوئیدهای نوع I، S و پلاژیوگرانیت٬ها در جایگاه٬های مختلف زمین٬شناسی به روش LA-ICP-MS اندازه٬گیری شده و توزیع آن٬ها مورد بررسی قرار گرفته٬است. مقادیر عناصر Al، Ti، Fe، Mn، Na، K، P، Li، Rb، Be، Sr، Ga، Ge و Sn در کوارتز بالاتر از حد تشخیص دستگاه تعیین شد. نتایج بدست آمده نشان می٬دهد که علیرغم داشتن سن و محیط٬های متفاوت تشکیل، فراوانی و توزیع عناصر کمیاب در بلورهای کوارتز گرانتوئیدها با نوع و ماهیت ماگمای گرانیتی در ارتباط است. عناصر کمیاب در بلورهای کوارتز گرانیتوئیدهای نوع S دارای بیشترین فراوانی هستند (ppm ۷۱۰-۱۱۱۱) و به دنبال آن٬ها گرانیتوئیدهای نوع I (ppm ۲۸۷-۴۳۸) و پلاژیوگرانیت٬ها (ppm ۲۰۱- ۱۱۶) قرار می٬گیرند. در بین عناصر کمیاب موجود در کوارتز، Al بیشترین فراوانی (ppm ۱۸-۲۱۶) را دارد و پس آن Ti (ppm ۴۴-۱۸۳) و Li (ppm ۵-۸۰) با مقادیر به نسبت بالا در شبکه بلور وارد می٬شوند. ضریب اشباع آلومینیم (ASI) مهم٬ترین عامل در توزیع Al در بلورهای کوارتز بوده و میزان Al با افزایش Ge/Ti افزایش می٬یابد. فراوانی توزیع و روند تغییرات عناصر Ga، Ge، Li و Rb در بلورهای کوارتز مشابه با Al می٬باشد. فراوانی Ti با افزایش ضریب تفریق کاهش می٬یابد و توزیع این عنصر در بلورهای کوارتز علاوه بر ماهیت و ترکیب ماگمای مادر به شرایط دما-فشار محیط نیز وابسته است. محاسبات ترمومتری به روش Titan Q (Ti در کوارتز) نشان می٬دهد که دمای تبلور کوارتز در گرانیتوئیدهای نوع S (به طور میانگین °C ۷۷۶) بیشتر از گرانیتوئیدهای نوع I (به طور میانگین °C ۷۰۷) و پلاژیوگرانیت٬ها (به طور میانگین °C ۶۸۳) می٬باشد. سایر عناصر کمیاب در بلورهای کوارتز مورد مطالعه با توجه به غلظت بسیار پایین و تاثیر سایر عوامل همچون سیالات درگیر یا ادخال٬های بسیار ریز، توزیع نامنظم دارند.

کلیدواژه ها

Quartz, trace elements, I-type granitoid, S-type granitoid, plagiogranites., کوارتز, عناصر کمیاب, گرانیتوئید نوع I, گرانیتوئید نوع S, پلاژیوگرانیت

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.