سید محمد موسوی - آمر گروه پژوهشی حقوق

از شرایط لازم برای تحقق پدیده مجرمانه، محقق شدن عناصر و ارکان جرم است. اثبات عنوان مجرمانه از نظر حقوق کیفری، مشروط به وجود عنصر معنوی و یکی از اجزای عنصر معنوی جرم، «اراده» است. البته عده ای از حقوق دانان، اراده را جزء از رکن مادی می دانند که پس از احراز آن، جرم ثابت و انتساب آن به مجرم محرز می شود؛ اما برای رسیدن به این مرحله و قابلیت انتساب جرم به مجرم، جایگاه اراده باید مشخص شود که جزء رکن مادی است یا جزء از عنصر معنوی، چنانکه اکثریت حقوق دانان قائل به این نظر هستند. در این مقاله جایگاه اراده با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی، در میان اجزای تشکیل دهنده عناصر جرم تبیین شده و ثمره این بحث در احراز مسئولیت کیفری ظاهر می شود؛ زیرا حقوق کیفری در انتساب رفتار به عامل و مسئول شناختن وی، به دنبال شناخت عاملی است که عامل سببیت از اراده آگاهانه مجرم سرچشمه گرفته باشد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که اراده جزء رکن معنوی جرم بوده و به جهت انتساب رفتار مجرمانه به مرتکب و مسئول دانستن وی از نظر حقوق کیفری وجود اراده ضروری است.

ماهیت, جایگاه, اراده, عنصر مادی, عنصر معنوی