علیرضا راستی - دانشیار زبان شناسی کاربردی، بخش آموزش زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران

مطالعه سیاق عامیانه زبان، به دلیل ماهیت سیال، کوته­ زیست، و از حیث اجتماعی اثرپذیر آن، می­تواند اطلاعات ذی­قیمتی در اختیار زبان شناسان بگذارد. به­رغم اهمیت موضوع، به مطالعه این سیاق در فارسی چندان اقبال نشده است. پژوهش حاضر، با رویکردی زبان­شناسانه و با استخراج واژگان عامیانه استفاده­ شده (نو)جوانان، کوشیده تا نشان دهد چه فرایندهای ساخت­واژی غالبی در شکل­ گیری یا تثبیت نقش عضویت درون­ گروهی آنها دخیل بوده است. بدین منظور، ابتدا ۱۱۹ واژه غیررسمی از قسمت نظرات کاربران رسانه ورزشی برخط طرفداری طی بازه یک ساله (۱۴۰۱-۱۴۰۰) استخراج گردید و جهت تعیین عامیانه بودن آنها، در قالب یک مقیاس ممتد غیررسمی-رسمی در  اختیار نمونه­ ای مشتمل بر ۳۸۵ نفر از گویشوران بومی پسر و دختر در بازه سنی ۲۹-۱۵ قرار گرفت. سپس براساس قضاوت مبتنی­ بر شم گویشوران بومی، ۶۳ واژه به عنوان نمود سیاق، کوته­ فهرست و بررسی ساخت واژی شد. یافته­ ها موید آن است تاآنجاکه به داده­های جستار کنونی مربوط می­ شود، از نظر ماهوی، سیاق عامیانه عرصه اجتماعی مزبور در قالب راهبردهای حسن­ تعبیر/سوء­تعبیر خفیف، عموما ماهیتی دیگر­ستیزانه دارد. هم­چنین، از حیث چگونگی ساخت، لغات با طیفی از فرایندها نظیر وام­ گیری­، قیاس، و فرایندهای فروکاستنی هم­چون سرواژه­ سازی و پسین­ سازی ساخته می­شوند.

سیاق عامیانه, (نو)جوانان ایرانی, فرایندهای ساخت­ واژی, مقیاس ممتد, رسانه برخط طرفداری