فاطمه کیخاابراهیم آباد - دانشجوی کارشناسی آموزش ابتدایی، دانشگاه فرهنگیان، پردیس رسالت زاهدان
فرحناز عدالت پناه - دبیر ادبیات فارسی دبیرستان ر یحانه آموزش وپرورش ناحیه ۲ زاهدان

تدوین کتب آموزش ادبیات با روشهای نوین آموزشی و با اهداف مشخص همواره دغدغه مولفان کتابهای درسی بوده و هست. هدف اصلی آموزش بارویکرد تکلیفمحور توجه مساوی و موازی به چهار مهارت زبانی است . اینگونه تکالیف، زبانآموزان را با قالبها و صورت های زبانی درگیر و با نقش هایارتباطی و معانی مختلف آشنا میکند تا تسلط لازم را در فهم به دست آورند. فراگیر با ملاحظه غنا و گونه گونی زبان ادبی و استفاده از امکانات بالقوهآن زبان، نگرش مثبت به زبان پیدا و خلاقیت و شهامت بیشتری در خود احساس میکند و توانش ارتباطی آنان در برخورد با متون اصلی افزایش می یابد.مطالب ادبی، عموما پرارج و گرانبها هستند و ارزش مطرح شدن در کلاس را به قصد آموزش زبان دارند. دانش آموزان با مطالعه عمیق متون ادبی، اطلاعاتزبانی فراوانی در خلال آن به دست میآورند، دایره لغات گسترش و املایشان بهبود می یابد، با سبک های ادبی آشنا میشوند و اطلاعات فرهنگی، اجتماعی وسبک زندگی و جهانبینی فراوانی درباره زبان فارسی کسب میکنند. در متنهای ادبی، میتوان کارکردهای ویژه زبان را فهمید. ازآنجاکه زبان فارسی به شدتکنایی است و با عناصر ادبی آمیخته است؛ فهم کنایات امری لازم و ضروری است و فهم کنایات در بافت زبان بسیار آسان میشود . دانش آموزان در اینروش، با انجام تکالیف فراوان، نشاطبخش و جذاب، نیروی تلقینی و انگیزشی فراوان در خود احساس میکنند. متن را به خوبی درمی یابند و قادر خواهند بوددرباره دیدگاه ها و علایق و احساسات خود سخن بگویند و توانایی های تفسیری و نقادی خود را بهبود بخشند. پس در یک نگاه کلی اهداف کلاسادبیات در چهارچوب آموزش زبان محقق شده و به نتایج زیر دست می یابند : ۱ . غنیسازی زبان با انجام تکالیف متنوع؛ ۲ . آموختن اطلاعات ادبی و اجتماعی – فرهنگی از خلال متن؛ ۳ . بسط توانایی های خوانشی فراگیران؛ ۴ . کمک به رویارویی نظرات و سلیقه ها با انجام فعالیت های گفتوگو؛ ۵ . استدلال، توجیه، توضیح و نگارش؛ در کنار این اهداف، سه عنصر توانش ارتباطی نیز محقق میشود : عنصر زبانشناختی: دانستن و توانایی به کارگیری واژگان، آواشناسی، معناشناسی و صرف- نحو؛ شناخت نشانه های زبانی و قوانین ترکیب این نشانه ها . عنصر جامعه شناختی زبان (اجتماعی- زبانی): شرایط اجتماعی- فرهنگی استفاده از زبان به گونهای که زبان آموز بتواند واقعیت یک فرهنگ را درک کند . عنصر عملگرایانه و غیرزبانی: جنبه های گفتمانی و کارکردی، کاربردهای غیرشفاهی، کاربردهای ادبی، حرکات سر و دست، ایماواشاره. یکی از شیوه های نو در آموزش زبان، شیوه تکلیف محور است که متن درس، دانش آموز را به سمت ارتباطی دوسویه و انجام تکلیف سوق میدهد . آموزش زبان و ادبیات به روش تکلیف محور، عمدتا به نظریه های یادگیری معطوف است؛ اما زبان نقش مهمی در این نظریه ایفا میکند. زبان در مفهوم عام آن و در آموزش تمام دروس به عنوان وسیله رساندن معنا نقش مهمی ایفا میکند. آموزش زبان تکلیف محور به نقش اصلی معنا در کاربرد زبان تاکید دارد. آموزش تکلیف محور از الگوهای چندگانه زبان بهره می جوید و طرفداران آموزش تکلیف محور از الگوهای ساختاری، نقشی و تعاملی زبان استفاده میکنند. پس زبان و آموزش تکلیف محور نسبتی معنادار دارند . اما کاربرد خاص این الگو در ادبیات بدان معناست که و نگارش؛ در کنار این اهداف، سه عنصر توانش ارتباطی نیز محقق میشود : عنصر زبانشناختی: دانستن و توانایی به کارگیری واژگان، آواشناسی، معناشناسی و صرف- نحو؛ شناخت نشانه های زبانی و قوانین ترکیب این نشانه ها.

رویکرد،آموزش، ادبیات، مدارس، مقطع متوسطه