علی اصغر رجبی - دکترای تاریخ

بروز قحطی و کمبود نان همواره یکی از بحران های کشور ایران به شمار می آمده است. این معضل از مسائل مختلفی چون موقعیت جغرافیایی و سیاسی، کاهش نزولات آسمانی، شیوه کشاورزی سنتی و بروز جنگ متاثر بود. در دوره پهلوی نیز با شکل گیری جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط متفقین مجموعه عواملی سبب شکل گیری قحطی و کمبود نان در ایران و به ویژه استان فارس شد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر پاسخ گویی به پرسش های ذیل است: وضعیت نان و خواربار شهر فارس در جنگ جهانی دوم به چه صورت بود؟ علل و عوامل کمبود نان در ایالت فارس در دوره جنگ جهانی دوم چه بود؟ روش پژوهش حاضر به صورت کتابخانه ای و بررسی اسناد و روزنامه ها و تطبیق و تحلیل منابع موجود، به خصوص منابع اصلی است. بر اساس یافته های به دست آمده در این پژوهش، در دوره جنگ جهانی دوم استان فارس و شهرستان های آن با قحطی و کمبود نان و خواربار روبرو بودند و عواملی چون حضور متفقین در ایران و تامین مایحتاج آنان از داخل، استفاده از امکانات حمل و نقل داخلی، صدور گندم از کشور، فقدان امنیت داخلی و احتکار در شکل گیری قحطی و کمبود نان در استان فارس موثر بودند. در این میان دولت مرکزی نیز برای رسیدگی به وضعیت کمبود نان و خواربار استان فارس و رفع مشکلات آن اقداماتی انجام داد که بخشی از این اقدامات عبارت بود از: دخالت مستقیم دولت در خرید گندم از کشاورزان و فروش آن به نانواها، تدوین نظام نامه هایی برای کاهش دادن و تثبیت کردن قیمت نان، نظارت بر عملکرد نانواها از طرف بازرسان، ارسال مایحتاج اولیه از جمله گندم و برنج از سوی دولت به شهرهای قحطی زده. اما این اقدامات به طور قطع مشکلات مردم استا فارس را حل نکرد.

نان، قحطی، فارس، جنگ جهانی دوم.