مرضیه نیکزاد - کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی.
سیدرضا طبایی عقدایی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع ایران
محمد اکبرزاده - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران ساری.

تقاضای فزاینده برای داروهای گیاهی به دلیل کاهش تاثیر و عوارض خطرناک داروهای سنتتیک، پژوهشگران را به تلاش در راستای احیای طب سنتی و شناسایی و ترکیبات موثره گیاهان دارویی و خواص آن ها واداشته است. این تحقیق به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس حاصل از برگ، گل و سرشاخه های جوان گیاه دارویی مرزنجوش در منطقه رویشگاهی استان مازندران انجام گرفت. بدین منظور، گیاه مرزنجوش در دو فاز رویشیو زایشی از منطقه شیرگاه جمع آوری و اسانس به روش تقطیر با آب با استفاده از دستگاه کلونجر از این گیاه استخراج شد. همچنین ترکیبات شیمیایی اسانس ها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی GC/MS از نظر کمی وکیفی شناسایی شدند. میانگین بازده اسانس در بین سه اندام گل، برگ و سرشاخه در منطقه شیرگاه 0/60درصد بود. همچنین نتایج همبستگی ساده، وجود ارتباط معنی داری بین برخی صفات را نشان داد. ترکیات آلفا المن با 5/95درصد در برگ، بیوسل با 7/2درصد در گل، لینالیل استات با5/57درصد در سرشاخه گیاهان برداشت شده از شیرگاه بیشترین مقدار را داشتند.در مجموع، می توان اندام های سرشاخه و برگ را به ترتیب به عنوان اندام های مطلوب معرفی نمود، زیرا بیشترین مقادیر ماده موثره در این دو اندام وجود داشتند و اندام گل از مقدار مواد موثره بسیار کمتری برخوردار بود

مرزنجوش، اسانس، فیتوشیمی، مازندران