سعیده خدایی - دانشگاه آزاد شیروان، شیروان، ایران
ابراهیم گنجی مقدم - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
محبوبه زمانی پور - گروه کشاورزی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ولایت، ایرانشهر، ایران

از آنجایی که ایران یکی از مناطق خشک و نیمه خشک جهان است و با توجه به اهمیت فراوان آب در کشاورزی، انجام تحقیقاتی برای مقابله با تنش خشکی به منظور تولید محصولات باکیفیت تر بسیار حائز اهمیت است. در این راستا، این مطالعه با هدف بررسی تاثیر سه گونه قارچ مایکوریزا آربوسکولار بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نهال های هلو در شرایط تنش خشکی انجام شد. قارچ­های مایکوریزا آربوسکولار با ریشه گیاهان مختلف همزیستی دارند و تاثیر گسترده­ای بر رشد آن­ها دارند. این قارچ­ها در استقرار اولیه گیاه در شرایط خشکی موثر هستند. قارچ­های مایکوریزا آربسکولار با افزایش رشد و جذب عناصر غذایی به­ویژه فسفر، مقاومت گیاه را در برابر کم آبی افزایش می­دهند. به­منظور بررسی اثر سه گونه قارچ مایکوریزا آربوسکولار بر برخی خصوصیات دانهال­های هلو تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به­صورت فاکتوریل دو عامله در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل: تنش خشکی در چهار سطح (۴۰، ۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ درصد ظرفیت مزرعه) به­عنوان فاکتور اول و کاربرد قارچ مایکوریزا در ۱۴ سطح (سه گونه قارچ مایکوریزا شامل Glomus mosseae، Glomus intraradices و Glomus hoi در غلظت­های مختلف، مخلوط این سه گونه هر کدام در سه غلظت (۷۵، ۱۰۰ و ۱۲۵ گرم در گلدان) به همراه کود شیمیایی (۱۰۰ گرم سوپر فسفات تریپل به ازای هر گلدان) و تیمار کود شیمیایی (بدون قارچ مایکوریزا) و شاهد (بدون کود شیمیایی و قارچ مایکوریزا) به­عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج نشان دادند که در شرایط تنش خشکی، مقادیر حجم ریشه، شاخص سبزینگی، فلورسانس کلروفیل، نشت یونی برگ، کلونیزاسیون ریشه و فسفر برگ کاهش یافتند. بعلاوه، با افزایش شدت تنش (۴۰ درصد ظرفیت مزرعه)، صفات مورد مطالعه تحت تاثیر منفی بیشتری قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده در این آزمایش، استفاده از قارچ­های مایکوریزا (G. mosseae و G. intraradices) در کاهش اثرات تنش خشکی موثر بودند. هم­چنین، استفاده از این قارچ­ها اثر مثبتی بر کاهش نشت یونی برگ در شرایط کم آبی شدید داشتند. با توجه به نتایج این آزمایش، بهترین تیمار مربوط به قارچ مایکوریزا گونه G. mosseae بود و بیشترین تاثیر را در کاهش اثرات منفی تنش به جای گذاشت.

حجم ریشه, درجه سبزینگی, فلورسانس کلروفیل, کلونیزاسیون ریشه, نشت یونی