یاسر امامیان - دانشجوی دکتری، دپارتمان فناوری نانو و مواد پیشرفته، پژوهشگاه مواد انرژی، کرج، ایران
علیرضا کلاهی - استادیار، دپارتمان فناوری نانو و مواد پیشرفته، پژوهشگاه مواد انرژی، کرج، ایران
یحیی پالیزدار - دانشیار، دپارتمان فناوری نانو و مواد پیشرفته، پژوهشگاه مواد انرژی، کرج، ایران

تاثیر عناصر میکرو آلیاژی بر خواص فولادهای استحکام بالا، توسط محققان زیادی بررسی شده است. وانادیم به علت تاثیر مثبت در استحکام دهی محلول جامد، استحکام بخشی رسوب سختی و بهبود ریزدانگی، از اهمیت بالایی برخوردار است ولی به صورت مستقل تاثیر این عنصر بر خواص فولاد delta-Trip بررسی نشده است از این رو در تحقیق حاضر، تاثیر افزودن عنصر وانادیم در مقادیر ۰/۱۲ و ۰/۲۵ درصد وزنی بر خواص مکانیکی و ریزساختار فولاد delta-Trip بررسی شده است. ساختار هر سه فولاد قبل از عملیات حرارتی حاوی فازهای فریت دلتا، فریت آلوتروپیک، مارتنزیت و پرلیت بود و سیکل عملیات حرارتی منجر به پایداری فاز آستنیت گردید. افزودن ۰/۱۲ درصد وزنی وانادیم، باعث بهبود خواص مکانیکی شده و بهترین ترکیب استحکام و ازدیاد طول را با استحکام ۸۶۶ مگا پاسکال و ازدیاد طول ۴۱ درصد ایجاد کرده است. افزایش بیشتر وانادیم تا ۰/۲۵ درصد، تاثیر منفی بر خواص مکانیکی داشت. افزایش مقدار وانادیم با تشویق تشکیل فاز مارتنزیت و کاهش درصد آستنیت باقی مانده، خواص مکانیکی را تضعیف کرد؛ ولی مقدار ۱۲/۰ درصد وانادیم با افزایش استحکام از طریق استحکام دهی ناشی از محلول جامد و رسوب سختی، عدم ایجاد ساختار ترد مارتنزیتی و ایجاد ساختار لایه ای فریت دلتا، منجر به بهبود خواص مکانیکی شد. فولاد ۰/۱۲ درصد وانادیم با شاخص شکل پذیری MPa.% ۳۵۷۰۰ در محدوده ی فولادهای پیشرفته استحکام بالا نسل سوم قرار می گیرد.

فولاد delta-Trip, وانادیم, عملیات حرارتی, شاخص شکل پذیری