مریم بوربوری - کارشناسی ارشد ادبیات پایداری، دانشگاه سمنان، ایران

مقاله "ساختار صور خیال در مثنوی مولانا بر اساس نظریه ژیلبر دوران" به بررسی روند و ساختار ذهنی آثار مولانا با استفاده از نظریه ژیلبر دوران پرداخته است. از اهداف بسیار مهم در مطالعات ادبی، درک صور خیال در این آثار و کشف لایه های پنهان معنایی در متن است. شناخت صور خیال و تاثیر آن در آثار ادبی از اهمیت بالایی برخوردار است. صورخیال، بهترین معیار برای قضاوت شعر هر شاعری میباشد چرا که قاعدهای خاص و محسوس که بتوانیم براساس آن در مورد شعر قضاوت کنیم وجود ندارد و طبیعتا شاعری که بتواند به نحو احسن از این فن )صورخیال( بهره گیرد، تاثیر بیشتری بر مخاطب خود خواهد داشت. این مقاله به طور خاص به بررسی شیوه هایی که مولانا در مثنوی برای ایجاد صور خیال استفاده می کند، می پردازد. از طریق تحلیل شعرها و داستان های مثنوی، مقاله به بیان چگونگی شکل گیری و تکامل خیال در ذهن خواننده در طول متن پرداخته و تاثیر این ساختارها بر درک انتزاعی و عمیق آثار مولانا را مورد بررسی قرار می دهد. بدین منظور برای بررسی موضوع چهار پارامتر اصلی یعنی تشبیه، استعاره،مجاز و کنایه در کل شش دفتر را با توجه به حجم بالای مطالب به صورت تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار دادیم. از این رو، مقاله نه تنها به بررسی آثار مولانا می پردازد، بلکه با ارائه یک چارچوب تحلیلی بر اساس نظریه ژیلبر دوران، تلاش می کند تا به فهم عمیق تری از ساختار و معنا در آثار او برسد. نتایج پژوهش نشان میدهد که تشبیه بلیغ از بسامد بالایی برخوردار است ، به صورت خاص تشبیه بلیغ اضافی و در مقابل تشبیه تلمیحی در مثنوی به چشم نمی خورد و از طرفی چون موضوع مثنوی آموزشی میباشد در مثنوی کنایه از بسامد فوق العاده بالایی برخوردار است .همچنین یکی از دلایلی که میتوان نتیجه گرفت مولانا از تشبیه بلیغ بسیار استفاده کرده است این است که اشعار مولانا بداهه سروده شده است .

صور خیال ، مثنوی ، مثنوی مولانا، نظریه ژیلبر دوران