علی اصانلو - دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه علوم انتظامی امین
ناصر بیات - دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه علوم انتظامی امین
یوسف علی پور - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه علوم انتظامی امین

زمینه و هدف: سالانه ۳۵/۱ میلیون نفر در جهان قربانی تصادف های جاده ای می شوند و شواهد موجود بیانگر آن است که این مسئله یکی از پنج علت مهم مرگ ومیر و معلولیت جسمی در ایران است؛ ازاین رو، هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت و تحلیل ویژگی های جغرافیایی نقاط پرتصادف در جاده های اصلی ایران با رویکرد مدیریتی بود.روش: این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی؛ از نظر ماهیت داده ها از نوع کمی و مبتنی بر تحلیل فضایی است. جامعه آماری تحقیق شامل ۱۵۸۶ نقطه پرحادثه در جاده های اصلی ایران است، که به روش سرشماری یا تمام­شمار مطالعه شدند و با استفاده از نرم افزار ArcGIS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: از مجموع کل نقاط حادثه خیز جاده ای در ایران ۱۵۸۶ نقطه در چارچوب مفهوم نقاط پرتصادف دسته بندی شده است. استان های قزوین، خراسان شمالی و مازندران به­ترتیب با ۳۶۶، ۳۳۷ و ۲۱۹ نقطه دارای بیشترین فراوانی نقاط حادثه خیز به لحاظ تصادفات جاده ای در ایران به­شمار می آیند؛ استان های هرمزگان، ایلام و مرکزی به­ترتیب با ۲۴، ۲۶ و ۳۲ نقطه دارای کمترین فراوانی نقاط حادثه خیز به لحاظ تصادفات جاده ای در ایران هستند؛ استان های فارس، خوزستان، گیلان و خراسان شمالی به­ترتیب با ۱۲۵، ۱۲۰، ۹۷ و ۹۶ نقطه دارای بیشترین فراوانی به لحاظ تعداد نقاط پرتصادف به­شمار می آیند؛ و همچنین استان های اردبیل، کهگیلویه وبویر­احمد و مرکزی به­ترتیب با ۶، ۱۲ و ۱۳ نقطه دارای کمترین فراوانی به لحاظ تعداد نقاط پرتصادف هستند.نتیجه گیری: وضعیت توپوگرافی، آب وهوا، میزان تراکم جمعیت، کمیت و کیفیت زیرساخت های حمل ونقل جاده ای، موقعیت جغرافیایی، درجه گردشگرپذیری، هم­جواری جغرافیایی با کانون های پر­جمعیت و قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی ازجمله عواملی هستند که نقش بارزی در ایجاد نقاط پر­تصادف دارند. البته عوامل انسانی فرهنگی، در کنار مسائل فنی وسایل حمل ونقل همچنان به عنوان دو متغیر اصلی، نقش تعیین کننده ای در جغرافیای نقاط پرتصادف ایران دارند. الگوهای فضایی نقاط پرتصادف به اشکال خطی، پراکنده و متراکم یا کانونی در یک ناحیه مشخص قابل مشاهده هستند. درنهایت، به نظر می رسد ساماندهی و حذف نقاط پرتصادف نیازمند رویکردی جامع با نگاه آمایش سرزمین است.

جغرافیای حمل ونقل, تصادف جاده ای, نقطه پرتصادف, پلیس راه, سیستم اطلاعات جغرافیایی, ایران