زیبا نجف زاده نوبر - گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
علی اکبر صفری سنجانی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

هدف این پژوهش بررسی رفتار و پایداری پادزیستی باکتری های کشت پذیر در پی افزایش سه پادزیست پرکاربرد در سه خاک کشاورزی، چراگاه و معدن با اندازه های گوناگون فلزهای سنگین بود. پادزیست های آموکسی سیلین، سفیکسیم و مترونیدازول هریک به اندازه های ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی گرم در کیلوگرم سه خاک کشاورزی، معدن و چراگاه به کار رفتند و در یک بازه کوتاه مدت (صفر، ۱، ۳ و ۷ روز) فراوانی باکتری ها در کشتگاه های نوترینت آگار و درصد باکتری های پایدار در کشتگاه نوترینت آگار دارای پادزیست (۱۶ میکروگرم آموکسی سیلین، ۲ میکروگرم سفیکسیم، ۸ میکروگرم جنتامایسین، ۱۶ میکروگرم مترونیدازول و ۸ میکروگرم تتراسایکلین در میلی لیتر نوترینت آگار) شمارش و برآورد شد. درصد باکتری های پایدار در برابر پادزیست های سفیکسیم، جنتامایسین و تتراسایکلین در خاک معدن به ویژه چراگاه که آلودگی زیادی به فلزهای سنگین داشتند، بیشتر از خاک کشاورزی بود و تنها درصد باکتری های پایدار در برابر آموکسی سیلین و مترونیدازول در خاک کشاورزی بیش از معدن بود. در خاک چراگاه ۱۰۰ درصد باکتری ها در برابر پادزیست های آزمون شده به جز تتراسایکلین پایداری داشتند. تیمار خاک ها به آموکسی سیلین باعث افزایش درصد باکتری های پایدار شد که این افزایش به ویژه در خاک کشاورزی در غلظت ۲۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم نمایان تر بود. همین یافته در کاربرد سفیکسیم نیز دیده شد؛ اما در خاک معدن غلظت بالای این پادزیست پیامد کاهشی نشان داد و درصد باکتری های پایدار در دو خاک چراگاه و کشاورزی نزدیک ۱۰۰ درصد بود و در خاک معدن به کمتر از ۲۰ درصد رسید. درصد باکتری های پایدار در خاک های تیمارشده با مترونیدازول نیز در برابر خاک های تیمارنشده افزایش چشمگیر داشت؛ اما در این تیمار پاسخ باکتری های خاک کشاورزی به غلظت ۲۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم کاهشی بود و خاک معدن چنان پاسخی را نداشت. به طور کلی در همه تیمارها توان باکتری کشی تتراسایکلین و سپس جنتامایسین در غلظت های به کاررفته در کشتگاه در برابر سه پادزیست آموکسی سیلین، سفیکسیم و مترونیدازول بیشتر بود. پایداری پادزیستی باکتری های خاک به آلودگی خاک به فلزهای سنگین و گوناگونی باکتری های خاک، اندوخته ژنتیک و توان جابه جایی ژن های پایداری در میان آنها وابسته است. تنش همزمان آلودگی فلز و پادزیست ها در خاک، با توجه به ویژگی های خاک و پادزیست باعث چیرگی گونه های ویژه و پایدار می شود که می تواند باعث افزایش جابه جایی ژن های پایداری و فراوان شدن آنها شود.

درصد پایداری پادزیستی, فلز سنگین, آموکسی سیلین, سفیکسیم, جنتامایسین, مترونیدازول, تتراسایکلین