احمد کوهی - دانشگاه تهران و حوزه علمیه قم
ابراهیم عبدی - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
حمید عزیزی - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
علی یاوری - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

در اندیشه اسلامی، مسجد نبض حیات جامعه و مهم ترین پایگاه تبلیغ دین است. مسجد ازطریق کارکردهای متنوعی عبادی معنوی، فرهنگی مناسکی اجتماعی و سیاسی و... به دعوت و تبلیغ دینی می پرداخته است. با مطالعه کارکردهای مسجد از صدر اسلام تاکنون به ویژه بعد از انقلاب اسلامی در می یابیم که این نهاد با تحولاتی مواجه بوده است. در همین راستا و به جهت زمینه سازی برای ایفای نقش موثرتر این نهاد در آینده جامعه و ضرورت سیاست گذاری صحیح در این زمینه، کارکردهای آینده مسجد به روش سناریونویسی مورد مطالعه قرار گرفته است تا حالت های بدیل برای آینده تبلیغی مسجد، بر پایه کارکردهای جدید آن ترسیم گردد. سناریوها چهره آینده هستند و هدف از آنها توصیف تصویرهای ممکن از شرایط پیچیده و متفاوت آینده است. در پژوهش حاضر، ابتدا تنوع و تطور تاریخی کارکردهای مسجد مرور شده، است سپس روندهای خرد و کلان موثر بر آینده تبلیغی مسجد تبیین گشته و پیامد سنجی شده است و بدین وسیله پیشرانهای تغییر آینده تبلیغی مسجد معلوم شدند. درنهایت نیاز آینده مردم به عنوان مهم ترین پیشرانی که دارای عدم قطعیت است شناسایی شده و دو سناریو با محوریت دو کارکرد خدمات اجتماعی و معنابخشی به زندگی تعریف شدند و سناریوها به روش کارگاه مشارکتی بسط یافته و با تایید خبرگان موضوع توصیف شده است.

مسجد, جامعه, آینده, کارکرد, سناریو, پیشران, تغییر