سعید غیاثوند - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دورود
طلعت رشیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم شناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دورود

یکی از حقوق اصلی و قانونی متهم آن است که در رابطه با جرم و اتهاماتی که به او نسبت داده شده مدارک و ادله موجود، ارتباط میان متهم با ادله باید به طور کامل برای او توضیح داده شود. وی باید در جریان کامل اتهام منسوبه قرار بگیرد که در قانون به آن تفهیم اتهام گفته می شود.تفهیم اتهام، تبیین و تشریح عمل مجرمانه ارتکابی، دلایل و پیامدهای قانونی آن به متهم است به نحوی که از موقعیت قضایی و حقوقی خود به طورکامل مطلع شود. این تاسیس به عنوان یکی ازآثار اصل برائت، تضمینی اساسی برای عادلانه بودن دادرسی است که درحقوق ایران و اسناد بین المللی حقوق بشر به صراحت از آن سخن گفته شده است. اما برخلاف اسناد بین المللی که برانجام تفهیم اتهام با رعایت شرایط و ویژگی های مشخص شده در این اسناد تاکید گردیده و عدم رعایت آن موجب نقض دادرسی عادلانه دانسته اند، در قوانین ایران به صورت مشخص به این تاسیس پرداخته نشده است. تفهیم اتهام نقطه آغازین تحقیق و دفاع متهم است، درعین حالی که چارچوب و رویکرد تحقیق مقام قضایی را مشخص می کند، از جمله حقوق بنیادین دفاعی متهم نیز محسوب می گردد. حق بنیادی است، ازای جهت که دفاع متهم دربرابر اتهام یا اتهامات مطورحه یا منتسب به وی و عندالزوم انکار آن، در گرو آگاهی متهم ازاین اتهام یا اتهامات است. کیفیت دفاع متهم، با میزان اطلاعات وآگاهی او از اتهام و دلایل آن تناسب دارد. وابستگی حق دفاع و حق اطلاع از اتهام، تا حدی است که وجود حق اطلاع، زمینه و مقدمه لازم و ضروری اعمال حق دفاع است. تفهیم اتهام براساس حقوق داخلی و اسناد بین المللی حقوق بشر از ضوابط وآثاری چند برخوردار است که رعایت و برخورداری ازآنها درنهایت دادرسی عادلانه را درپی خواهد داشت.

دادرسی عادلانه ، تفهیم اتهام ، اسناد بین المللی ،حقوق شهروندی