محمدرضا پاکدل فرد - استادیار گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز،
لاله مهدی نژاد - دانشجوی مقطع دکتری مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
نوشین مسلمی ممقانی - کارشناسی ارشد مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز،

نقش نور در تداعی معنا در فضا های معماری قابل تامل است و این مهم در معماری فضاهای مذهبی به ویژه مساجد به گونه ای درخور توجه تجلی یافته است . از دیرباز در بسیاری از مساجد و اماکن مذهبی توجه معماران و سازندگان بنا به نور و چگونگی ورود، تابش و انعکاس آن از مداخل ایجاد شده در بنا و توجه به جلوه های معنایی که با جهت دهی به نحوه ورود نور در فضای معماری انعکاس یافته اند بوده است . معمار ایرانی با نگاهی اندیشمندانه و متاثر از بینش اسلامی ، نور را چون روحی بر این کالبد تابانیده است تا به آن جلوهای معنایی ببخشد تقابل نور و تاریکی و حضور نور و سایه (تاریکی ) در معماری و هدایتگری از تاریک به روشنایی از مفاهیم و معانی ارزشمندی است که در معماری ایرانی نمود یافته است . نور و سایه تمثیلی از مفاهیم ارزشمند نور و ظلمت در قرآن است و هدایتگری از سایه (تاریکی ) به نور علاوه بر جنبه های فیزیکی و کالبدی ، از دیدگاه معنایی نیز درخور تامل است .

نور، معماری اسلامی ، نور طبیعی ، عرفان اسلامی ، معماری سنت