Ezra Abba - Department of Zoology, Faculty of Science, Gombe State University, PMB ۱۲۷, Gombe, Nigeria
Pukuma Micah Sale - Department of Zoology, Faculty of Life Science, Modibbo Adama University, Yola, Nigeria
Adedapo Adeogun - Molecular Entomology and Vector Control Research Laboratory, Nigerian Institute of Medical Research, Yaba, Lagos, Nigeria
Kennedy Poloma Yoriyo - Zoology Department, Faculty of Science, Gombe State University, Gombe, Nigeria
Abdulmalik Bala Shuaibu - Zoology Department, Faculty of Science, Gombe State University, Gombe, Nigeria
Olukayode James Adelaja - Department of Zoology, University of Ilorin, Ilorin, Kwara State, Nigeria
Omotayo Ahmed Idowu - Molecular Entomology and Vector Control Research Laboratory, Nigerian Institute of Medical Research, Yaba, Lagos, Nigeria

مطالعه گونه های ناقل مالاریا در یک منطقه، بخشی ضروری از یک برنامه موفق کنترل ناقلان مالاریا است. این مطالعه با هدف بررسی در چهار جمعیت از ناقلین مالاریا در جنوب گومبه، شمال شرقی نیجریه انجام شد. ۳۲۰۰ آنوفل ماده بالغ که از لاروها در چهار جمیت از دو منطقه دولتی محلی (LGA) در گومبه جنوبی پرورش یافته بودند، جمع آوری و شناسایی شدند. Anopheles pretoriensis با تعداد ۱۶۶۲ (۹/۵۱ درصد) گونه غالب بود و بعد از آن گونه های  An. gambiae s.l. ۸۶۸ عدد (۱/۲۷ درصد)، گونه An. maculipalpis ۲۶۷ عدد (۳/۸ درصد)، An. rufipes ۲۵۲ عدد (۹/۷ درصد) و An. coustani ۱۰ عدد (۳/۰ درصد) و کمترین آنها An. pharoensis  ۶ عدد (۲/۰ درصد) بود و باقیمانده آنها ۱۳۵ عدد (۳/۴ درصد) شناسایی نشدند. از ۲۶۲ An. gambiae s. l. با استفاده از روش PCR اختصاصی گونه شناسایی شدند، ۱۳۵ (۵/۵۱ درصد) به عنوان An. coluzzi، ۶۰ (۹/۲۲ درصد An. gambiae s.l. و تنها ۱ (۴/۰ درصد) An. arabiensis  بود، در حالی که هیبرید ۱۶ (۱/۶ درصد) را تشکیل می دهد. برای تعیین تفاوت های قابل توجه در ترکیب گونه ها، نتایج حاصل از چهار محل مورد مطالعه با هم ترکیب شدند.  Anopheles pretoriensisبا تمام گونه های دیگر شناسایی شده تفاوت معنی داری داشت (۰۴۵۴/۰-۰۰۰۱/۰p≤). An. gambiae s.l. تفاوت معنی داری با An. coustani و An. pharoensis  داشت (به ترتیب ۰۲۴۹/۰ و ۰۲۵۸/۰ p=). تفاوت معنی داری بین An. maculipalpis ، An. rufipes، An. Coustani و An. pharoensis  وجود نداشت (به ترتیب ۹۹۹۹/۰≤ - ۹۲۱/۰ p=). بین تعداد گونه های شناسایی شده به عنوان An. coluzzi وAn. arabiensis  تفاوت معنی داری وجود داشت (۰۰۲۵/۰ p=). اما تفاوت معنی داری بین   An. coluzzi و  An. gambiae s.l. وجود نداشت (۱۲۱۲/۰ =p). هم میهنی و ناهمگونی گونه های آنوفل مشاهده شده تهدیدی برای کنترل مالاریا است زیرا ناقلان ثانویه رفتاری دارند که روشهای معمول کنترل ناقلین، روی آنها موثر نیست و بنابراین لازم است راهبردهایی نو جهت کنترل ناقلین در منطقه مورد مطالعه طراحی شود.

آنوفل, مالاریا, کنترل ناقل, نیجریه