علی قربانی قره آغاج - دانشجوی کارشناسی ارشد، زمین شناسی گرایش آب شناسی، دانشگاه ارومیه، ایران
اسفندیار عباس نوین پور - استادیار گروه زمینشناسی، دانشگاه ارومیه، ایران
معصومه آهنگری - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه ارومیه، ایران

فرونشست یک پدیده بسیار آرام زمین شناسی است وغالبا یکی از دلایل اصلی آن در مناطق آبخوان کاهش تراز سطح آب زیرزمینی و برداشت بیش از حد آبهای زیرزمینی است . بعبارتی این پدیده تحت تاثیر فاکتورهای زمین شناسی از جمله وجود گسل ، لایه های رسی ، خاکهای آلی و مناطق با ضخامت زیاد لایه آبدار و همچنین فعالیت های انسانی مانند معدنکاری ، زهکشی خاکهای ارگانیک و افت آب-های زیرزمینی بر اثر برداشت بی رویه رخ می دهد. دشت سلماس در شمال غرب ایران، و شورهزارهای دریاچه ارومیه در قسمت شرق آن واقع شده است . با توجه به مطالعات انجام شده فرونشست در این منطقه ۱۲ سانتی متر در سال است . بنابراین در این تحقیق با بهرهگیری از چهارچوب GARDLIF پهنه بندی فرونشست زمین در دشت سلماس انجام شد. به این منظور از هفت پارامتر از جمله افت سطح آب زیرزمینی ، تخلیه آبخوان، تغذیه آبخوان، کاربری اراضی ، محیط آبخوان و فاصله از گسل ها استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از بیشترین امکان وقوع فرونشست مربوط به مناطق اطراف شهر سلماس و بخش غربی و شمال شرقی آبخوان است . در شواهد میدانی نیز در محدوده شهر سلماس فرونشست به صورت فروچاله ها و شکاف مشاهده شد. تحلیل حساسیت مدل نشان داد که موثرترین پارامتر در فرونشست زمین افت سطح آب زیرزمینی (G) و پمپاژ از آبخوان (D) با میانگین تغییرات ۲۷/۰ و ۱۵/۰ و کم اثرترین پارامتر فاصله از گسل با میانگین تغییرات ۰۰۲۵/۰ هستند.

آب زیرزمینی ، دشت سلماس، چهارچوب GRADLIF، فرونشست