بهنام زاهدی مهر - پژوهشگر حوزه معماری
عبداله نصرالهی - مر بی دپارتمان مهندسی معماری دانشکده شر یعتی، دانشگاه فنی و حرفه ای، تهران
عاطفه کردبچه - پژوهشگر حوزه تحقیقات آموزشی

این مقاله بر دگرگونی توسعه پایدار کالبدی و عملکردی بافت تاریخی شهرهای ایران در دوره پهلوی تمرکز دارد. در ابتدای دوره پهلوی و برای اولین بار در تاریخ شهرگرایی و شهرنشینی کشور، دولت بر آن می شود که چهره و سازمان شهر را نه بر مبنای تفکر و تحولی درونی بلکه بر اندیشه و تغییری بیرونی دگرگون سازد. تاثیر آنچه که تحت عنوان انقلاب صنعتی و مدرنیته در دنیای غرب اتفاق افتاد، به عنوان موجی فراگیر به کشور ما نیز رسید؛ اما به دلیل آماده نبودن زمینه و شرایط لازم و عدم تطبیق با ویژگیهای سرزمینی ، تغییرات عمده و نامانوس و جدیدی در بافت تاریخی شهرها ایجاد شد. این تغییرات در تعارض با جنبه های مختلف توسعه پایدار شکل گرفت . این مقاله که حاصل مشاهدات عینی و مطالعات کتابخانه ای است به صورت تحلیلی -توصیفی به تشریح این موضوع می پردازد که تاریخ تحولات کالبدی بافت تاریخی در ایران، چه زمانی است و چه عواملی در بوجود آوردن این شرایط موثر بوده و نمود عینی و خارجی آن چگونه است . بررسی ها نشان می دهد تغییر در ساختار اقتصادی -اجتماعی کشور در دوره پهلوی به سبب دگرگونی مناسبات تولیدی و افزایش درآمدهای ارزی و نیز رشد سریع بخش خدمات، زمینه ساز شکل گیری تغییرات در ساختار شهرهای ایران و بر هم زدن الگوی توسعه پایدار شده است .

انقلاب صنعتی ، تغییرات کالبدی شهر، تغییرات عملکردی ، دگرگونی بافت تاریخی ، دوره پهلوی ، توسعه پایدار.