زهرا هدایتی - کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان
مهدی ممتحن - استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان

مسکن تنها یک ساختار نیست بلکه نهادی است که برای پاسخگویی به مجموعهای پیچیده از اهداف ایجاد میشود. هدف اصلی مسکن به وجود آوردن محیطی سازگار و منطبق بر روش زندگی انسان است . انسان از دو بعد درونی و بیرونی تشکیل شده است و طراحی مسکن نیز باید در جهت پاسخ به نیازهای درونی و بیرونی انسان باشد. با نگاهی به معماری مسکن امروز که متاثر از معماری حرفهای است درمییابیم مسکن امروز باوجود قوانین و پیشرفت تکنولوژی نتوانسته است به نیازهای درونی و بیرونی انسان پاسخ دهد و باعث بروز مشکلات گسترده در مسکن شده است . هدف از این پژوهش، شناخت بعد درونی و نیازهای اساسی انسان از طریق شناخت مفاهیم مرتبط با سکونت و بررسی و تحلیل تفاوتهای معماری مسکن در نظام حرفهای امروز با معماری سنتی است . در ابتدا مفاهیم مرتبط با سکونت در ادبیات خارجی و ایرانی-اسلامی مرور گردیده و نمود آن در معماری حرفه ای و سنتی بررسیشده است . پس ازآن مفاهیم استخراج شده با مقررات ملی ساختمان ارزیابی و بررسی شده و نتایج آن ارائه گردیده است . با مطالعات انجامشده درمی-یابیم که نظام حرفهای معماری تنها با ابعاد و استانداردهای فضا بر مبنای بعد فیزیکی انسان سروکار دارد و قوانین ذکرشده از طرف این مرجع ، توجهی به نیازهای درونی انسان ازجمله حفظ قلمرو و محرمیت ندارد. به گونهای که از طرف قانونگذار قوانین زیادی در مورد استاندارها و ابعاد متناسب فضا دیده میشودکه اولا این ابعاد حداقل های ممکن را برای فضا مشخص میسازد و دوما تمامی آنها با توجه به بعد بیرونی انسان است و به بعد درونی انسان توجهی نشدهاست . این عدم توجه به نیازهای درونی انسان باعث بروز مشکلات گسترده در معماری خانه شدهاست . به همین جهت این معماری نیازمند بازنگری و اصلاح است تا بتواند علاوه بر تامین محیط فیزیکی برای انسان، به نیازهای درونی و اولیه انسان که حفظ حریم و قلمرو است نیز پاسخ دهد.

خانه، سکونت ، قلمرو فضایی، محرمیت ، معماری حرفه ای