محدثه رستگاری نیا - دانشجو کارشناسی ارشد گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز
محمدرضا فتحی - استاد گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز
محمد محمودی سورستانی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز
حسین معتمدی - استاد گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز

گیاه دیوخار گرمسیری با نام علمی Lycium shawii Roemer & Schult است. این گیاه با نام های سریم، دهیر وزیروک نیز شناخته می شود. درختچه ای خاردار و چند ساله از خانواده Solanaceae است. این گیاه بومی شبه جزیره عربستان،عمان، مصر، بحرین، امارات متحده عربی، کویت، قطر است و همچنین پراکندگی محدودی در جنوب ایران دارد. هدف از اینپژوهش بررسی اثر متقابل نوع حلال و روش عصاره گیری بر استخراج ترکیبات شیمیایی برگ گیاه دیوخار گرمسیری و انتخاببهترین روش و حلال برای هر گروه از ترکیبات است. همچنین بررسی برخی از متابولیت های ثانویه به صورت کیفی و محتوایکل فنولی، فلاونوئیدی، فلاونولی و آنتی اکسیدانی برگ گیاه دیوخار گرمسیری به صورت کمی به وسیله دستگاه اسپکتروفتومترمی باشد. در پایان نیز خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی برگ گیاه دیوخار گرمسیری نیز مورد بررسی قرار گرفت. در ابتداعصاره گیری از برگ گیاه دیوخار گرمسیری با استفاده از روش های ماسراسیون و اولتراسونیک و با حلال های اتانول ۹۶ درصد،اتیل استات و هگزان صورت گرفت. بیشترین بازده استخراج در عصاره گیری با روش ماسراسیون و با حلال اتانول ۹۶ درصدمشاهده شد. با استفاده از آزمون های فیتو شیمیایی انجام شده حضور ترکیبات آلکالوئیدی، ترپنوئیدی و استروئیدی در تمامیعصاره ها، حضور ترکیبات فلاونوئیدی در عصاره های اتانولی و اتیل استاتی، همچنین حضور کربوهیدرات ها، فنل ها و تانن ها تنها در عصار ههای اتانولی مشاهده شد. بیشترین میزان ترکیبات فنلی، فلاونوئیدی، فلاونولی و بیشترین میزان خاصیت آنتی اکسیدانیدر عصاره ماسراسیون با حلال اتانول ۹۶ درصد دیده شد. اثرات ضد باکتریایی عصارههای اتانول، اتیل استات و هگزان برگ گیاهدیوخار گرمسیری علیه باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سوبتیلیس، اشریشیا کلی و سودوموناس آئروژینوزامشاهده شد. اما بیشترین مهارکنندگی و کشندگی باکتریها، مربوط به عصاره ماسراسیون با حلال اتیل استات بود. همچنین دراین پژوهش اثر ضد قارچی عصاره های اتانولی، اتیل استاتی و هگزانی برگ گیاه دیوخار گرمسیری بر قارچ آسپرژیلوس فلاووسمشاهده نشد .

آنتی اکسیدان، ترکیبات فنلی، فلاونوئید، فلاونول، عصاره گیری، گیاه دیوخار گرمسیری.