سجاد اسماعیلی - استادیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
محمد زنگویی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

مقوله­ های فرهنگی و عناصر غیرکلامی، یکی از اجزای مهم محتوایی در متن­های دیداری و شنیداری است که نقش مهمی در انتقال و القای مفاهیم اصلی به مخاطب دارند. درک، دریافت و انتقال صحیح این عناصر، یکی از دغدغه ­های اصلی مترجمان به ویژه مترجمان فیلم ­ها است. مترجم می­تواند با استفاده از معادل­ های دقیق نوشتاری در زیرنویس فیلم، معنای مقوله­ های فرهنگی و افزون بر آن، عناصر غیرکلامی موجود در فیلم را به مخاطب منتقل کند. بنابراین با توجه به اهمیت تمرکز مترجم بر انتقال معنای مطلوب مقوله ­های فرهنگی و عناصر غیرکلامی متن­های دیداری- شنیداری، این جستار بر آن است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بررسی تعریب زیرنویس فیلم سینمایی «ملودی» به چگونگی مواجه ی مترجم در ترجمه این عناصر بپردازد. به منظور دست­یابی به یافته ­های دقیق­ تر از مقوله ­های فرهنگی پیشنهاد شده توسط پیتر نیومارک و راهبردهای گاتلیب برای ارزیابی ترجمه زیرنویس استفاده شد. مهم­ترین یافته ­های حاصل از بررسی ترجمه عربی زیرنویس فیلم ملودی بیانگر آن بود که رویکرد مترجم، بیشتر بر ترجمه ی معنایی استوار بوده و برای انتقال صریح معنا، سعی در باز تولید عناصر فرهنگی در زبان مقصد داشته است. از این رو، مترجم برای دستیابی به این مهم از میان ۱۰ راهبرد مدنظر گاتلیب به ترتیب از سه راهبرد «دگرنویسی»، «بسط» و «تبدیل» استفاده بیشتری کرده است. همچنین مترجم در ترجمه عناصر غیرکلامی به دلیل برداشت مشترک مفهوم این عناصر در دو زبان مبدا و مقصد، از ترجمه این عناصر صرف نظر کرده است و از این رو، ترجمه­ای مخاطب محور ارائه کرده است.

مقوله های فرهنگی, عناصر غیرکلامی, فیلم «ملودی», نیومارک, گاتلیب