ارمغان پولادوند - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
مصطفی درویش نیا - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
سمیرا پاکباز - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
عیدی بازگیر - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

مقدمه: مهار زیستی از روش های موثر وکارامد در مدیریت بیماری های گیاهی است که خطر کمتری برای سلامت انسان و محیط زیست دارد. در این پژوهش به منظور مهار زیستی بیماری پژمردگی فوزاریومی از قارچ بیوکنترل Trichoderma harzianum استفاده شد. مواد و روش ها: به منظور بررسی عامل پژمردگی به لیمو و کنترل بیولوژیکی آن از شهرستان خرم آباد نمونه برداری شد و تعداد ۴۵ نمونه برای جداسازی و شناسایی به آزمایشگاه منتقل شدند. از جدایه بیوکنترل T. harzianum علیه قارچ های بیمارگر در شرایط آزمایشگاه به صورت کشت متقابل و تاثیر مواد فرار و در شرایط گلخانه در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار استفاده شد. نتایج: براساس ویژگی های مورفولوژیکی و مولکولی جدایه های Fusarium از هم تفکیک شدند و در دو گونه F. oxysporum و F. redolens قرار گرفتند. در آزمایشگاه جدایه T. harzianum از رشد میسلیوم بیمارگرهای F. oxysporum و F. redolens ممانعت کرد؛ اما بیشترین اثر بازدارندگی را بر گونه بیمارگر F. oxysporum داشت و در روش های کشت متقابل و اثر ترکیبات فرار به ترتیب این بیمارگر را به میزان ۵/۷۱ و ۵/۶۱ درصد کنترل کرد؛ درحالی که کنترل F. redolens در دو روش به میزان ۵/۵۶ و ۵/۵۰ درصد بود. نتایج آزمایش های گلخانه ای نشان دادند بیوکنترل T. harzianum علاوه بر افزایش فاکتورهای رشدی گیاه، شاخص های بیماری را کاهش داد و بیماری را کنترل کرد. تاثیر عامل زیستی T. harzianum بر شدت بیماری F. oxysporum پس از ۳۰ روز برابر با ۸۶/۷۳ درصد و در F. redolens برابر با ۱۶/۷۴ درصد بود. ازنظر فاکتورهای رشدی تیمار T. harzianum، بیشترین و تیمار F. redolens کمترین شاخص های رشدی را داشتند. بحث و نتیجه گیری: استفاده از عامل بیوکنترل T. harzianum تاثیر معنی داری در جلوگیری از رشد عوامل بیمارگرF. oxysporum و F. redolens دارد؛ بنابراین، به عنوان یک عامل کاربردی در کنترل زیستی بیماری پژمردگی فوزاریومی برای افزایش بهره وری و تولید محصول ایمن می تواند استفاده شود.

به لیمو, پژمردگی فوزاریومی, کنترل بیولوژیک, Trichoderma harzianum