مهدی روشندل
معصومه نعیمی
حمید جباری

مقدمه: تنش کم­آبی یکی از عوامل محدودکننده رشد گیاهان می­باشد. سیاهدانه گیاهی دارویی و معطر است که ترکیب اسیدهای چرب و اسانس آن می­تواند تحت تاثیر تنش خشکی قرار گیرد. به توجه به شرایط اقلیمی ایران، محدودیت آبیاری یکی از عوامل کاهش عملکرد و کیفیت سیاهدانه به­شمار می­آید. مواد و روش­ها: این آزمایش در سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این بررسی فاکتور آبیاری در چهار سطح، آبیاری پس از ۷۰ میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (شاهد)، آبیاری پس از ۹۰ میلی­متر تبخیر از سطح تشتک کلاس A (تنش ملایم)، آبیاری پس از ۱۱۰ میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (تنش متوسط) و آبیاری پس از ۱۳۰ میلیمتر تبخیراز تشتک تبخیر (تنش شدید) در نظر گرفته شد. فاکتور دوم محلول­پاشی کیتوزان در سه سطح صفر (محلول­پاشی با آب خالص به عنوان تیمار شاهد)، محلول­پاشی به میزان ۱۲۵ میلی­گرم در لیتر (طی سه مرحله ۸-۶ برگی، ۳۰ روز پس از کاشت و قبل از گلدهی) و محلول­پاشی به میزان ۲۵۰ میلی­گرم در لیتر (طی سه مرحله ۸-۶ برگی، ۳۰ روز پس از کاشت و قبل از گلدهی) انجام شد. نتایج: نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و وزن خشک بوته شد. تنش خشکی همچنین اثر منفی بر محتوای پرولین و کلروفیل a، b و کل داشت. محلول پاشی کیتوزان به میزان ۲۵۰ میلی گرم در لیتر تنها موجب افزایش درصد و عملکرد اسانس شد. بر اساس نتایج مقایسه میانگین در این پژوهش، اختلاف معنی داری بین تیمار آبیاری شاهد، تنش ملایم و تنش متوسط از نظر عملکرد دانه در هکتار و شاخص برداشت مشاهده نشد. نتیجه­گیری کلی: با توجه به معنی­دار نبودن اثر محلول­پاشی کیتوزان بر اکثر صفات اندازه­گیری شده و عدم مطابقت آن با نتایج گزارش شده از سوی سایر محققان به نظر می رسد که برای اطمینان بیشتر از کاربرد کیتوزان و اثر محلول پاشی این ماده در شرایط تنش کم­آبی بر گیاه سیاه­دانه نیاز به مطالعات بیش تری می باشد.

Chlorophyll, Deficit water stress, Grain yield, Oil, Proline, پرولین, تنش کم آبی, روغن, عملکرد دانه, کلروفیل