رضا معینی رودبالی - استادیار گروه آموزش الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان
محمد کشاورز بیضایی - دانش آموخته دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه تبریز

یکی از مهم ترین ابزارهای موفقیت حکومت ها در طول تاریخ بشر، حفظ نظم و امنیت برای رفاه مردم بوده است. این موضوع مستلزم وجود حکمرانان مقتدر بود. در عصر قاجار و به دنبال آشنایی ایرانیان با مظاهر تمدن جدید و تقلید و اقتباس از تشکیلات اداری غرب، نیروی جدیدی به نام پلیس و نظمیه به کمک مستشاران خارجی در تهران و ایالات بزرگی چون فارس شکل گرفت. پژوهش حاضر، با روش تحقیق تاریخی و با بهره­گیری از اسناد، روزنامه و منابع کتابخانه­ای، به دنبال پاسخی برای این سوال است که علل شکل گیری نظمیه در بنادر فارس و عملکرد آن در دوره قاجار چه بوده است؟ یافته­های پژوهش حکایت از آن دارد که فقدان امنیت و سلب آرامش و آسایش مردم در نبود قدرت مرکزی از عوامل شکل گیری نظمیه در بنادر بوده و با تاسیس نظمیه، ماموران نظمیه نه تنها آرامش را برقرار ننمودند، بلکه بر تعدیات بر مردم این مناطق در جهت منافع خویش ادامه می دادند و در بیشتر موارد، خود از عوامل سلب امنیت محسوب می شدند. این موضوع شکایات مردم به مراجع ذی­صلاح چون ایالت فارس و مجلس شورای ملی را به دنبال داشت.

فارس, قاجار, نظمیه, پلیس, تشکیلات, بنادر, مناطق جنوبی