حمیده دانشجو - کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
جواد عباسی - دانشیار تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد
بشری دلریش - استادیار تاریخ دانشگاه اراک

در عصر حکومت ایلخانان مغول در ایران، زنان خاندان حاکم فرصت حضور بیشتر و پررنگتری را در صحنه های سیاسی و اجتماعی پیدا کردند. در چنین شرایطی که ریشه در سنت های قومی این حاکمان داشت، مادران و همسران ایلخانان از نقش قابل توجهی در امور مختلف حکومتی اعم از تعیین جانشین، عزل و نصب های سیاسی- دیوانی برخوردار شدند. در این میانیکی از عرصه های کمتر شناخته شده نقش آفرینی زنان درباری، میزان حضور و تاثیرگذاری آنان در امور مرتبط با سپاه یا به بیان امروزی مسائل نظامی امنیتی است. با توجه به بنیاد و کارکرد نظامی حکومت ایلخانی و اهمیت سپاه در این دوره و تداوم برخوردهای نظامی در طول حیات آنها جای این پرسش هست که جایگاه و چگونگی حضور زنان خاندان حاکم در عرصهنظامی و مسائل مرتبط با آن همچونجنگ هاچگونهبودهاست؟بههمین جهت پرسش درباره چگونه و حدود این حضور و تاثیرگذاری، محور اصلی مقاله حاضر قرار گرفته است تا با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی ابعاد موضوع مورد کنکاش قرار گیرد. این بررسی نشان می دهد نقش آفرینی زنان خاندان حاکم دوره ایلخانی در عرصههای نظامی امنیتی ابعاد و پیامدهای گوناگونی داشته است که از همراهی روحیه بخش با ایلخان مغول در لشکرکشی ها و مشارکت در تصمیمگیریهای نظامی تا برافروختن جنگ یا جلوگیری از بروز آن و برقراری صلح را در بر می گرفت.

ایلخان, خاتون, سپاه, نقش نظامی, جنگ