سازوکارهای تامین امنیت در شهرهای دوره سلجوقی

ورود ترکمانان سلجوقی و غزها در اوایل قرن پنجم هجری به فلات ایران تحولات گسترده ای به همراه داشت. شکست غزنویان از این تازه واردان و بعدها سقوط آل بویه نتیجه اولیه ورود ترکمانان سلجوقی بود. قبایل ترکمان تازه وارد، امنیت و نظم مناطق مختلف را برهم زدند و این قبایل به عنوان یکی از عوامل برهم زننده امنیت شناخته شدند. قبایل ترکمان در ابتدا چندان پایبند ساختار منظمی نبودند و هرکدام تحت رهبری رئیس ایل یا قبیله اقدام به فتح مناطق می­کردند. تشکیل حکومت سلجوقیان بزرگ در قلمرو سرزمینی فلات ایران باعث گردید تا سلاطین و وزرای این حکومت، به عنوان یک حکومت اسلامی، تلاش کنند نظم و امنیت را در قلمرو تحت سلطه خود برقرار نمایند. این امر با به کارگیری سازوکارهایی مشخص قابل انجام بود که در پژوهش حاضر به آن ها پرداخته خواهد شد. پژوهش حاضر با روش و رویکرد توصیفی - تحلیلی با طرح این پرسش که «چه سازوکارهایی در ایجاد امنیت در شهرهای دوره سلجوقی به کار برده شدند؟» نوشته شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد تامین امنیت درونی شهرها در قلمرو حکومت سلجوقیان در اختیار مقام ها و مناصبی مانند رئیس، قاضی، شحنه و محتسب بوده است که هر کدام بر اساس نقش و جایگاه در نظر گرفته شده برای آنان به ایفای نقش خود می پرداختند. همچنین سلجوقیان از نهادهای حکومت های پیش از خود برای تامین امنیت شهرها سود بردند.

کلیدواژه ها:

سلجوقیان ، امنیت ، شحنه ، قاضی ، دیوان مظالم