عبدالرحمن بهرامی - دانشگاه علوم پزشکی دانشکده بهداشت، گروه بهداشت حرفه ای، همدان
روح الله مقصودی مقدم - دانشگاه علوم پزشکی دانشکده بهداشت، گروه بهداشت حرفه ای، ایلام
فرشید قربانی شهنا - دانشگاه علوم پزشکی دانشکده بهداشت، گروه بهداشت حرفه ای، همدان
حسین محجوب - دانشگاه علوم پزشکی دانشکده بهداشت، گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، ه

مقدمه: ترکیبات آلی فرار از آلاینده های بسیار مهم هوا می باشند که در صنایع پتروشیمی و نفتی، باعث ایجاد مخاطراتی برای پرسنل شاغل در کارخانه ها و تاثیر بر محیط زیست می گردند. هدف از این مطالعه ارزیابی و تعیین مقدار آلاینده های بنزن، تولوئن و گزیلن (اورتو، پارا و متا) در هوای مجتمع پتروشیمی بندر ماهشهر می باشد. مواد و روش ها: این تحقیق یک مطالعه مقطعی می باشد، به منظور تعیین حجم نمونه از نتایج حاصل از ارزیابی مقدماتی که در مطالعه مشابه در واحدهای پتروشیمی جهت اندازه گیری غلظت هیدروکربنها انجام شده بود استفاده گردید و تعداد 180 نمونه در فصل زمستان 2008 و تابستان 2009 جمع آوری شد. همچنین جهت انجام نمونه برداری و تجزیه آلاینده ها روش 1501 ارائه شده به وسیله انستیتوی ملی ایمنی و بهداشت حرفه ای مورد استفاده قرار گرفت. از لوله نمونه گیر زغال فعال متصل به پمپ جهت نمونه برداری استفاده شد، پس از نمونه برداری، مراحل آماده سازی نمونه و استخراج آلاینده ها بوسیله حلال دی سولفید کربن انجام گرفت و تجزیه نمونه ها به وسیله دستگاه گازکروماتوگرافی طیف سنج جرمی (مدل CP-338 و CP-3800) مجهز به ستونهای مویی انجام گردیده است. تحلیل داده ها با کمک نرم افزار SPSS-17 انجام گردید. یافته های پژوهش: نتایج اندازه گیری ترکیبات نشان داد که غلظت بنزن در فصول تابستان و زمستان به ترتیب 34% و 13% از محل های نمونه برداری جمع آوری شده در مجتمع پتروشیمی بیشتر از مقادیر حدود آستانه مجاز توصیه شده به وسیله کمیته متخصصین بهداشت صنعتی آمریکا و کمیته فنی بهداشت حرفه ای ایران می باشد. همچنین نتایج نشان داد که بین مقادیر غلظت آلاینده ها در هوای محیطی داخل در زمستان و تابستان برای تولوئن (0/285±0/111 و 0/502±0/271)، پارا و متاگزیلن (0/082±0/041 و 0/65±0/273) و اورتو گزیلن (0/033±0/016 و 0/253±0/11) و هوای محیطی خارج در زمستان و تابستان تولوئن (0/014±0/015 و 0/125±0/126)، پارا و متاگزیلن (0/016±0/0097 و 0/12±0/064) و اورتوگزیلن (0/005±0/003 و 0/02± 0/019) اختلاف معین داری وجود دارد (0/05>P-value). همچنین بین غلظت آلاینده های بنزن در هوای محیطی داخل، خارج و منطقه تنفسی کارکنان واحدهای تولیدی زمستان و تابستان (0/143±1/154 و 1/0±0/48 و 0/163±231/065 و 0/0±0/178 و 7/15±1/63 و 8/3±2) اختلاف معنی داری وجود ندارد (0/05

ترکیبات آلی فرار، پتروشیمی، هوای محیطی، گاز کروماتوگرافی