معناشناسی تاریخی- توصیفی واژه ی «امر» در قرآن کریم
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: فصلنامه زبان کاوی کاربردی، دوره: 7، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_IERF-7-1_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 393
نویسندگان
Master of Arabic Language and Literature, Faculty of Humanities Literature, Lorestan University, Lorestan, Iran
Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Humanities Literature, Lorestan University, Lorestan, Iran
Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Humanities Literature, Lorestan University, Lorestan, Iran
چکیده
دستیابی به معانی دقیق و شناخت واژگان هر متنی در گرو پژوهش در علوم خاصی چون معناشناسی است. معنیشناسی تاریخی (در زمانی) مطالعه ی تغییرات معنی در طول زمان است؛ و به زبان انسان به عنوان یک پدیده ی پویا و پیوسته در تغییر مینگرد. این مقاله درصدد بررسی معناشناسی واژهی «امر» در قرآن می باشد که به روش تاریخی- توصیفی انجام شده و بر اساس محور جانشینی و همنشینی موجود میان معانی واژگانی بیان می گردد. نتایج بیانگر آن است که معنای اصلی و مرکزی واژهی «امر»، کار و دستور دادن بوده و دیگر معانی شامل موضوع، مشاوره و مشورت معانی ثانوی این واژه در عصر جاهلی به حساب میآیند. این واژه به عنوان یکی از پرکاربردترین واژگان قرآنی به همراه مشتقاتش ۲۴۹ بار در قرآن آمده است. این واژه به شکل مفرد، ۷۸ بار تکرار شده است که از این تعداد بیشتر به صورت اسمی ظاهر شده و بیشترین همنشینی را با واژه های «الله و رب» دارد. «امر» از واژگان چند وجهی در قرآن است که ۱۹ وجه معنایی برای آن ذکر شده که در ۱۲ وجه آن، اتفاق رای، وجود دارد که از آن جمله می توان به معانی «دستور و فرمان، پیروزی، عذاب، گناه، قتل، فتح مکه، رستاخیز، وحی، منکر، قول، عیسی بن مریم، قضاء، شان و حال، غرق شدن، کثرت، مرگ، مشورت، برحذر داشتن و خصب» اشاره کرد. امر در قرآن را میتوان به سه دسته تقسیم کرد: اموری مربوط به خداوند یا انسان یا شیطان؛ که از این تعداد بیشترین نسبت واژهی «امر» مربوط به خداوند است. اموری که در مورد «اولوا الامر و امر به معروف» است مربوط به انسان و امور مربوط به شیطان با فحشاء و منکر همنشینی داشته است. امر هرگاه به خدا نسبت داده شود به وجود دفعی اشیاء اشاره دارد هرگاه به مخلوق، نسبت داده شود بر وجود تدریجی دلالت داشته و مقید به زمان و مکان است. امر هرگاه با افعال «قضی، اتی و جاء» همراه باشد به معنای عذاب و عقوبت است و آنگاه که با «وبال» و فعل «ذاق» همراه شود به معنای گناه و کفر آمده است. همراهی امر با تدبیر معنای اراده و مشیت الهی را میرساند و همراهیاش با افعال تنزیل به معنای وحی است. مترادفات امر در قرآن «عهد و وصی» بوده که از جهت لازم الاجرا بودن آن امور به جای امر قرار گرفته اند.کلیدواژه ها
Holy Quran, Historical Semantics, Descriptive Semantics, Vocabulary Co-occurrence, Semantics of al-Amr, قرآن کریم, معناشناسی تاریخی, معناشناسی توصیفی, با هم آیی واژگان, معناشناسی امراطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.