فاطمه امیدجانی - کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس

منظر شهری سطح تماس "انسان" و "پدیده شهر" است و از این رو بخش قابل توجهی از دانش و عواطف محیطی شهروندان تحت تاثیر آن قرار می گیرد. ادراک شهروندان از منظر شهری تحت تاثیر عوامل مختلف بیرونی و درونی شکل می پذیرد. با توجه به اینکه جنبه عینی ماهیت منظر شهری بر ویژگی ذهنی آن غالب است، این ادراک توسط حواس پنجگانه بینایی، چشایی، بویایی، لامسه و صوت انجام می شود. هدف از این پژوهش بررسی غنای حسی که شامل بینایی، بویایی، شنوایی، لامسه و حس حرکت و جابجایی در نحوه ادراک منظر شهری در دو بافت جدید و قدیم، با این فرض که ادراک منظر در بافت های قدیم نسبت به بافت های جدید در شهر متکی بر حواس پنجگانه انسان بوده و در بافت های جدید بر دید و منظر استوار است. پژوهش حاضر به صورت کتابخانه ای- میدانی و تفسیری توصیفی می باشد. عوامل موثر بر منظر شهری در خیابان های تجاری و نمونه های پیشین پژوهش مورد بررسی قرار گرفته شد. سپس با استفاده از روش دلفی و با افزار پرسشنامه سوالات مورد ارزیابی قرار گرفته شد. رویکرد این پژوهش کیفی است. با توجه به پاسخ استفاده کنندگان از فضا و ادبیات پژوهش به تحلیل سوالات پرسشنامه پرداختیم و در نهایت به اصول و ضوابط عملیاتی طراحی شهری برای مسیرهای تجاری در شهر جهت افزایش ادراک منظر شهری با توجه به غنای حسی دست یافته ایم. انتخاب دو خیابان پانزده خرداد (منطقه ۱۲ تهران) و هفت حوض (منطقه ۴ تهران) به دلیل کاربری تجاری و راسته بازار بودن آنها است. از این رو این دو خیابان از نظر کاربری تجاری با هم سنخیت دارند و قابل قیاس و بررسی از یک موضع مشترک هستند.

غنای حسی، ادراک، فضای شهری، منظر شهری