مسعود مصباحی - استادیار گروه عمران، دانشکده مهندسی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران

سدسازی به عنوان ابزاری برای مهار رودخانه ها و ذخیره آب به منظور استفاده شرب یا کشاورزی، تولید انرژی برقابی، کنترل سیلاب و جلوگیری از خسارات ناشی از آن، ایجاد فضاهای تفریحی و... از هزاران سال پیش مورد توجه بوده است. وضعیت منابع آب در جهان اهمیت حفظ و نگهداری وحتی افزایش حجم ذخیره را نشان می دهد. اگرچه سدسازی از نظر کمی روند افزایشی داشته ولی معضل رسوب گذاری همواره به عنوان مهم ترین عامل در کوتاه کردن عمر مفید سدها مطرح بوده است و سدهای مخزنی زیادی به دلیل پرشدن از رسوبات متروکه شده اند. نگاهی به سدهای مخزنی احداث شده در صدها سال قبل در ایران نشان می دهد که اغلب مواقع سد به لحاظ انباشته شدن مخزن از رسوبات از حالت سودمند خارج شده و سازه سد پس از گذشت قرون متمادی و قرار گرفتن در معرض آسیب های ناشی از سیلاب، زلزله و... کماکان استوار و پابرجا مانده است و جزء میراث فرهنگی محسوب می گردد. در واقع یکی از عواملی که به عمر اقتصادی سدها پایان می دهد پدیده رسوب گذاری است و بر اساس گزارش کمیته بین المللی سدهای بزرگ در اثر رسوب گذاری هر ساله به طور متوسط بین ۵ / ۰ تا ۱ درصد و تقریبا معادل ۵۰ کیلومترمکعب حجم کل ذخیره این سدها از بین می رود. هدف از این پژوهش بررسی روش های افزایش رسوب در سد مخزنی هرات استان یزد می باشد.

رسوب، سد خاکی، هرات، حجم مخزن