محمدشریف طاهرپور - استادیار فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه ملایر
زهرا قنبری هاشم آبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، دانشگاه ملایر

طنز در طول تاریخ ادبیات و متون دینی به نوعی خود را به منصه ظهور رسانده است. طنز مبتنی بر گفتمان نقد به جای مدح است هدف آن به چالش کشیدن تعادل شناختی ما، از طریق ازادی دادن به قوه خیال، خلق تفکر نقادانه، فراتر رفتن از ظواهر، ژرف اندیشی و تعمق، با استفاده از زبانی هنرمندانه است. هدف از این مطالعه مروری روایتی، با استفاده از مقالات مرتبط با طنز از بعد دینی و اسلامی در بانک های اطلاعاتی معتبر فارسی شامل: پرتال جامع علوم انسانی و گگل اسکالر است، که در نهایت ۸ مقاله در بازه زمانی ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۸ انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق عبارتند از: طنز مطلوب و آرمانی که دارای ویژگی هایی همچون: پرمحتوای و هدف مندی: نشاط آفرینی و روح نوازی، انتقادگری از بیدادگری ها، در پی اصلاح امور جامعه و.. است. طنز قرآنی که شامل امور مختلف است بعضی از آنها عبارتند از: تبیه درآمدن کفار به بهشت به ورود شتر به سوراخ سوزن، تشبیه رفتار بلعم باعورا به پارس سگ و.. است. بعضی از کارکردهای طنز در اصلاح سبک زندگی عبارتند از تفریح و شادی، نظارت بر مسئولان ، امر به معروف و نهی از منکر و.. است. کارکردهای تربیتی شوخ طبعی که در سه حیطه بینش (تصحیح باور و...)، گرایشی یا عاطفی (تالیف قلوب و...) و رفتاری (رشد فضایل اخلاقی و...) است. طنز در نهج البلاغه که در ابعاد سیاسی (نکوهش معاویه، ترسیم شخصیت عمر و عاص)، اوضاع و شرایط سیاسی (انتقاد از سستی و ضعف در مقام دفاع و...) و طنز اجتماعی (قضاوت نااهل، خیانت و عدم اطمینان و...) است.

طنز، طنز مطلوب، طنز قرآنی، طنز و اصلاح سبک زندگی، کارکرد تربیتی طنز