داود امیدی نسب - دانش آموخته دوره دکتری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
موسی مسکرباشی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
افراسیاب راهنما قهفرخی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

به منظور بررسی عملکرد دانه و برخی شاخص های فیزیولوژیکی ارقام آفتابگردان در شرایط کم آبیاری، پژوهشی مزرعه ای در سال زراعی ۱۳۹۹–۱۳۹۸ به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد انجام شد. سه سطح کم آبیاری شامل: شاهد، به صورت آبیاری براساس تخلیه ۵۰ و کم آبیاری بر اساس تخلیه ۷۰ و ۹۰ درصد رطوبت قابل استفاده در کرت های اصلی و شش رقم آفتابگردان اسکار، فلیکس، شکیرا، ساوانا، لاباد و مونالیزا در کرت های فرعی قرار گرفتند. تیمارهای کم آبیاری در مقایسه با شاهد به طور متفاوتی سبب کاهش معنی دار تعداد و وزن دانه در طبق، عملکرد دانه، شاخص کلروفیل، هدایت روزنه ای، سرعت فتوسنتز و محتوای آب نسبی برگ شد. کم آبیاری ۹۰ درصد ظرفیت زراعی سبب کاهش تعداد دانه در طبق، وزن دانه در طبق، عملکرد دانه و درصد روغن به ترتیب به میزان ۴۶، ۵۰، ۵۰ و ۲۴ درصد در مقایسه با شاهد شد. این تیمار همچنین موجب کاهش ۴۹، ۲۵، ۲۸، ۲۶، ۴۸، ۲۲ و ۷۸ درصدی به ترتیب سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، جذب نور، محتوای آب نسبی برگ، شاخص سطح برگ، شاخص کلروفیل و سرعت تعرق شد، در حالی که باعث افزایش ۵۸ و ۱۶ درصدی شاخص کارایی مصرف آب و دمای تاج پوشش برگ در مقایسه با شاهد شد. ارقام اسکار و شکیرا به ترتیب در تیمار شاهد و کم آبیاری ۹۰ درصد، با میانگین عملکرد دانه ۵.۳۴ و ۲.۶۷ تن در هکتار، بیش ترین و کم ترین عملکرد را تولید نمودند. در نهایت، ارقام فلیکس و لاباد با توجه به حفظ و تولید عملکرد دانه بالا در شرایط کم آبیاری، به عنوان ارقام برتر پیشنهاد می گردند.

تنش خشکی, سرعت فتوسنتز, شاخص کلروفیل, عملکرد دانه, هدایت روزنه ای