مصطفی امیرفخریان - استادیار گروه آموزشی جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
محمدرضا عرب - دانشجوی دوره دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
محمد جمبرجوقی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

قابلیت حضورپذیری، کلیدواژه اصلی در دستیابی به تعاملات اجتماعی و رمز موفقیت فضای شهری است. در این راستا، مطالعه حاضر تلاش دارد قابلیت حضورپذیری و تعاملات اجتماعی در فضای بوستان ملت شهر مشهد (به عنوان مهم ترین بوستان با عملکرد شهری)، را بررسی کند. مطالعه توصیفی-تحلیلی و متغیرهای تحقیق، شامل: موقعیت فضایی عناصر بوستان و میزان اقبال عمومی به آن ها در راستای تعامل افراد است. حجم نمونه با توجه به تعداد بازدیدکنندگان و نوع آزمون های آماری، ۲۰۰ نفر تعیین شد. پس از مطالعات اسنادی و تدوین مدل مفهومی تحقیق، همه عناصر مستقر در بوستان (شامل۹۲۰ موقعیت)، با استفاده از دستگاه GPS برداشت و در پایگاه اطلاعات مکانی ذخیره شد. به منظور تحلیل دادهها از سه دسته مدل های ۱) آمار کلاسیک (جداول فراوانی و آزمون تی)، ۲) چیدمان فضایی و معیارهایآن (ارتباط، انتخاب، هم پیوندی، طول و عمق) و ۳) معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که از منظر قابلیت حضورپذیری، بوستان ملت، تنوع کارکردی را نشان میدهد. از سوی دیگر محاسبه معیارهای چیدمان فضایی حکایت از آن داشت که بخشی از فضای بوستان، در مسیر حرکت بازدیدکنندگان قرار نمیگیرد. همچنین نتایج نظرسنجی حاکی از عدم آشنایی افراد با موقعیت برخی عناصر مهم بود. یافتههای مطالعه درخصوص الگوهای تعامل افراد نشان داد باوجود تمایل نسبتا مناسب تعامل افراد با یکدیگر، این تعامل عمیق نبوده و تنها شامل گپ‎‎های کوتاهمدت است؛ همچنین نتایج معادلات ساختاری نشان داد که در بین موقعیت های بوستان، مزار شهدا، کافیشاپ، تجهیزات ورزشی، دریاچه و فضای سبز بیشترین نقش را در بروز تعاملات اجتماعی نشان میدهند. استنباط از یافتههای تحقیق بیانگر آن بود که سه موضوع تنوع کارکردی، موقعیت مکانی و ارزشمندی عناصر فضا میتوانند به عنوان سرفصل های اصلی در تحقق تعاملات اجتماعی گسترده، در بستر فضای شهری مدنظر قرار گیرند.

بوستان ملت, قابلیت حضورپذیری فضا, تعاملات اجتماعی, شهر مشهد