اثر تروریسم بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب خاورمیانه: رویکرد اقتصادسنجی فضایی تابلویی
عنوان مقاله: اثر تروریسم بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب خاورمیانه: رویکرد اقتصادسنجی فضایی تابلویی
شناسه ملی مقاله: JR_JQE-20-4_005
منتشر شده در در سال 1402
شناسه ملی مقاله: JR_JQE-20-4_005
منتشر شده در در سال 1402
مشخصات نویسندگان مقاله:
مجتبی کفایت - دانشجوی دکتری گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
مهرزاد ابراهیمی - استادیار گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
هاشم زارع - استادیار و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
عباس امینی فرد - استادیار و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزد اسلامی، شیراز، ایران.
خلاصه مقاله:
مجتبی کفایت - دانشجوی دکتری گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
مهرزاد ابراهیمی - استادیار گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
هاشم زارع - استادیار و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
عباس امینی فرد - استادیار و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد، واحد شیراز، دانشگاه آزد اسلامی، شیراز، ایران.
چکیده گسترده معرفی در کشورهای در حال توسعه رشد اقتصادی دغدغه اصلی سیاستگذاران و متفکران اقتصادی میباشد. شناخت ابزار و عوامل موثر بر رشد اقتصادی در این میان ضروری بوده و بررسیهای عمیقتری را میطلبد. اهمیت شناخت عوامل موثر در رشد و توسعه کشورها در جهان رو به رشد امروز، انکارناپذیر است. میزان اثر بخشی و شناخت این عوامل می تواند گامی مهم در جهت تسریع رشد و توسعه باشد. تسریع در رشد اقتصادی، تمایلی است که در کشورهای در حال توسعه وجود دارد. اقتصاددانان بهدنبال پاسخ گویی به این سوال اصلی هستند که دلایل تفاوت رشد اقتصادی کشورهای جهان چیست؟ در بررسی عوامل موثر بر رشد اقتصادی میتوان به دو گروه از علل اشاره نمود. گروه اول، مربوط به عوامل مستقیم مانند انباشت سرمایه های انسانی و فیزیکی و گروه دوم شامل عوامل نهایی همچون نهادها، سرمایه ی اجتماعی و غیره هستند. در رابطه با عوامل سیاسی وضعیت کشورهای در حال توسعه کمی متفاوت از وضعیت و عملکرد آنها در مورد عوامل اقتصادی است، بهویژه، در برابر عوامل نامطلوب ساختار داخلی اقتصادی کشورها بسیار ضربهپذیر است. بیثباتی سیاسی بهعنوان مهمترین عامل داخلی، نزدیکترین تعامل را با مفهوم امنیت اقتصادی در تاثیرگذاری بر عملکرد متغیرهای کلان اقتصادی از جمله تولید دارد. نااطمینانی که در فضای بیثباتی سیاسی و انجام رفتارهای خشونت آمیز (از قبیل فعالیتهای تروریستی) در کشورهای در حال توسعه پدید میآید، موجب عدم توانایی کشور در جذب موفق سرمایههای خارجی، فرار سرمایه و کاستن از سرمایهگذاریها میگردد. از جمله شاخصهای بیثباتی سیاسی که بهعنوان یکی از مسائل حساس جامعه بینالملل مخصوصا کشورهای در حال توسعه مطرح شده و آثار آن بر تحولات روابط اقتصادی و سیاسی بینالملل گسترده است پدیده تروریسم میباشد. در همین زمینه، عاصم اوغلو (۲۰۰۱)، معتقد است با وجود نهادهای کاراتر و بهتر، سرمایه گذاری بیشتری در زمینه سرمایه های فیزیکی و انسانی، امنیت، بهبود در حقوق مالکیت و انحراف های کمتر در سیاست ها صورت خواهد گرفت. در میان متغیرهای موثر بر رشد و سرمایهگذاری، امنیت یک مقوله کلیدی است. امنیت مفهومی پیچیده است و بهدلیل وجود شاخصهای کیفی تشکیلدهنده و پیچیدگی آن، چه از لحاظ نظری و چه از لحاظ تجربی، محل اختلاف است. تروریسم، یک عامل اساسی برهم زننده امنیت اقتصادی و اجتماعی است. متدولوژی هدف از این پژوهش بررسی رابطه تروریسم و رشد اقتصادی در کشورهای منتخب خاورمیانه با استفاده از روش اقتصادسنجی فضایی تابلویی طی بازه زمانی ۱۹۸۰-۲۰۱۹ با به کارگیری الگوی دوربین فضایی (SDM) میباشد. آمار و اطلاعات مورد نیاز برای متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه، تجارت خارجی به صورت درصدی از تولید ناخالص داخلی، اعتبارات بانکی اعطایی به بخش خصوصی، سرمایهگذاری مستقیم خارجی بهشکل درصدی از تولید ناخالص داخلی و نرخ تورم از سایت بانک جهانی و برای متغیر تروریسم، از پایگاه جهانی دادههای تروریسم به تفکیک ۹ کشور منتخب منطقه خاورمیانه استخراج گردیده است. یافتهها ابتدا جهت بررسی تشخیص وابستگی فضایی از آزمون موران و جری سی، وابستگی فضایی کشورها مورد تایید قرار گرفت و بر اساس معنی داری آزمون موران، الگوی پژوهش در چارچوب فضایی تابلویی برآورد گردید. با توجه به نتایج تحقیق، فعالیتهای تروریستی، اثرات منفی و مخرب بر رشد اقتصادی این کشورها را نشان میدهد و این نتیجه سازگار با نتایج سایر مطالعات از جمله هامیدا (۲۰۱۸) و اسنفدیاری (۱۳۹۷) میباشد. با عنایت به نتایج تحقیق، متغیرهای سرمایهگذاری مستقیم خارجی، تجارت خارجی، اعتبارات بانکی دارای تاثیر معنیدار و مثبت بر توسعه اقتصادی کشورهای مورد مطالعه دارند که از این میان سرمایهگذاری خارجی و تجارت خارجی بیشترین تاثیر در رشد اقتصادی دارند و همچنین نرخ تورم دارای تاثیر منفی و معنی دار بر روی رشد اقتصادی کشورهای فوق دارد و این نتایج سازگار با نتایج سایر مطالعات از جمله کواه (۲۰۰۷)، خان (۲۰۱۹)، حیدر و همکاران (۲۰۱۵) و سانا و شافی (۲۰۱۸) میباشد. نتیجه تروریسم و افزایش تلفات ناشی از حوادث اثر منفی بر رشد اقتصادی داشته است. تروریسم از کانالهای مختلفی بر رشد اقتصادی تاثیر میگذارد. افزایش تهدیدات و حوادث تروریستی منجر به ایجاد ناامنی در کشور مبدا میشود و ورود گردشگر را بهصورت منفی تحت تاثیر قرار میدهد. تروریسم همچنین از طریق ایجاد کاهش احساس امنیت، سرمایهگذاری در زمینههای مرتبط با توریسم را بهصورت منفی تحت تاثیر قرار میدهد و از تقویت این بخش پیشگیری میکند. تاثیر مستقیم این حوادث تروریستی ایجاد فضای ناامنی بر اقتصاد است؛ زیرا منابع مولد اقتصادی را نابود و منحرف می سازد. منابع مولد کمیابی که می توانست برای تولید کالاها و خدمات در جامعه استفاده شود، اکنون از بین رفته است. همچنین منابع و بودجه هایی که برای سایر بخش های مفید اقتصاد اختصاص یافته است، در نتیجه حوادث تروریستی، اکنون برای تقویت امنیت کشور بهکار گرفته شود. هیچ کدام از این تغییرات در که برای ایجاد امنیت ضروری است ثروتی اضافی برای جامعه خلق نمی کند و سطح رفاه را بالا نمی برد و رشد اقتصادی را نیز به صورت منفی تحت تاثیر قرار میدهد. از طرفی سرمایه گذاری مستقیم خارجی یکی پیشران اصلی توسعه اقتصادی است و جریان آن تاثیرات قوی بر اقتصاد کشور دارد. فعالیتهای تروریستی امنیت را کاهش میدهند و اعتماد سرمایهگذاران به کشورهای در معرض فعالیتهای تروریستی را کاهش میدهند که منجر به کاهش جریان سرمایهگذاری مستقیم خارجی میشود.
کلمات کلیدی: تروریسم, رشد اقتصادی, خاورمیانه, اقتصادسنجی فضایی
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1941591/