عبدالرضا پورغلام خباز - گروه مهندسی محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
مریم محمدی روزبهانی - گروه مهندسی محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

زمینه و هدف: سرب جزء فلزات سمی می باشد که نقش زیستی در بدن موجودات زنده ندارد و می تواند منجر به مسمومیت و بیماری در انسان شود. این مطالعه به منظور بررسی وضعیت آلودگی به سرب با گونه های درختی غالب کاشته شده در محدوده شهری شهرستان شوش به عنوان ردیاب زیستی انجام شد. مواد و روش ها: نمونه برداری از ۲ گونه برهان و اوکالیپتوس در طول یک سال در ۴ ایستگاه پرترافیک و کم ترافیک در محدوده شهری انجام شد. نمونه گیری از خاک محل رویش درخت ها از عمق صفر تا ۳۰ سانتی متر و نمونه برگ گیاهان از ارتفاع ۲ متر از سطح زمین در چهار جهت و در سه تکرار صورت گرفت. نمونه های برگ و خاک به تعداد ۱۲۰ عدد برای تجزیه شیمیایی به آزمایشگاه منتقل شدند.یافته ها: بیشترین میانگین غلظت سرب در زمستان ۱۳۹۸ در خاک پای درختان در ایستگاه پرترافیک۴/۶±۱۱۸۳/۲ میلی گرم بر کیلوگرم و در برگ های شسته نشده درخت برهان در ایستگاه کم ترافیک۴/۲±۹۵/۱ میلی گرم بر کیلوگرم بود. در فصل تابستان ۱۳۹۹ به ترتیب بیشترین و کمترین میزان سرب در خاک پای درختان ایستگاه پرترافیک ۷/۳±۱۰۵۶/۲میلی گرم بر کیلوگرم و در برگ های شسته نشده درخت برهان در ایستگاه کم ترافیک ۱/۴±۹۵/۳ میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد.نتیجه گیری: با توجه به این که میزان ضریب تجمع زیستی در هیچ یک از نمونه ها بیشتر از ۱ نبود، می توان نتیجه گرفت گونه های برهان و اوکالیپتوس توانایی چندانی برای انتقال سرب موجود در خاک به اندام هوایی خود، همچنین توانایی جذب سرب احتمالی موجود در فضای رشد خود را ندارند و نمی توان آن ها را جزء گیاهان زیست ردیاب درنظر گرفت.

آلودگی فلزات سنگین, ردیابی فلز سرب, نشانگر زیستی آلودگی, اوکالیپتوس, برهان