عبدالحسین فرهادی - دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
غلامرضا منشئی - دانشیار، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
زهرا یوسفی - استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

هدف: هدف از این پژوهش مقایسه ی اثربخشی آموزش تاب آوری خانواده، با آموزش امید به شیوه ی شناختی-معنوی، بر تاب آوری خانواده در مراقبین بیماران کلیوی تحت همودیالیز بود. روش پژوهش: روش پژوهش از نوع آزمایشی با دو گروه آزمایش و گواه با طرح پیش­آزمون و پس­آزمون و پیگیری ۴۵ روزه بود، جامعه­ی  آماری، کلیه مراقبین بیماران کلیوی تحت همودیالیز شهر اصفهان در سال ۱۳۹۹- ۱۴۰۰ بود که در این پژوهش ۶۰ نفر از مراقبین به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و به صورت تصادفی به سه گروه آموزش تاب­­آوری خانواده (۲۰ نفر)، آموزش امید به شیوه­ی شناختی – معنوی (اسدی و همکاران، ۲۰۲۲)(۲۰ نفر) و گروه کنترل(۲۰ نفر) تقسیم شدند،افراد شرکت کننده در پژوهش در سه مرحله به پرسشنامه­ی تاب آوری خانواده سیکسیبی (۲۰۰۵) پاسخ دادند. یافته ها: داده­های گردآوری شده در دوسطح آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرنی) تحلیل شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss ورژن ۲۴ استفاده شد. تحلیل داده ها نشان داد که در مرحله پیگیری آموزش امید به شیوه­ی  شناختی-معنوی  و آموزش تاب آوری خانواده بر تاب آوری خانواده (۰۴/۲۳= Fو ۰۰۱/۰=P)و ابعاد حل مسئله (۱۱/۲۱= Fو ۰۰۱/۰=P)، معنویت، (۳۸/۴= F و ۰۰۳/۰=P)و پذیرش (۸۵/۱۰= Fو ۰۰۱/۰=P) تاثیر معناداری داشته است.  نتایج آزمون تعقیبی نشان داد آموزش تاب آوری خانواده بر تاب آوری خانواده و ابعاد آن اثر معنادارتری داشته اند (۰۱/۰>p). نتیجه­ گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر می توان از آموزش امید به شیوه شناختی-معنوی و آموزش تاب آوری خانواده برای افزایش میزان تاب آوری خانواده در بیماران کلیوی تحت همودیالیز استفاده کرد.

تاب آوری خانواده, امید, شناختی-معنوی, مراقبین بیمار, بیماران همودیالیز