محسن سعیدمنش - گروه روانشناسی، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.
میترا پهلوان - دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.

مقدمه: نظر به اهمیت اجرای مداخلات روان شناختی در کار با نوجوانان دارای اختلال مصرف مواد و از آنجا که خودتنظیم گری و خویشتنداری از مهمترین همبسته های مصرف مواد هستند، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر خویشتنداری و خودتنظیمی نوجوانان دارای اختلال مصرف مواد انجام شده است. روش: دراین پژوهش شبه آزمایشی از طرح دو گروهی پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه مورد بررسی این پژوهش را کلیه نوجوانان دارای اختلال مصرف مواد مراجعه کننده به کلینیک های درمانی ترک اعتیاد استان اصفهان تشکیل داده است. از بین نوجوانان دارای اختلال مصرف مواد سی نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس و بر اساس ملاک های ورود انتخاب شدند و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. در این پژوهش از پرسشنامه خودکنترلی تانجی و مقیاس خودتنظیم گری SRI-S استفاده گردید. گروه آزمایش در هشت جلسه یک ساعته تحت درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد قرار گرفت و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. داده ها با استفاده از آزمون کوواریانس و نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد، روش درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد در گروه آزمایش بر متغیرهای خویشتنداری و خودتنظیمی تاثیر معناداری داشته است و نمرات پس آزمون متغیرها در گروه آزمایش نسبت به پیش آزمون افزایش یافته بود.  بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افزایش خویشتنداری و خود تنظیمی نوجوانان دارای اختلال مصرف مواد موثر بوده است. بر این اساس و با درنظر داشتن اینکه ضعف در خودتنظیم گری و خویشتن داری یکی از دلایل مهم اعتیاد به خصوص در نوجوانان است لذا به روانشناسان، مددکاران اجتماعی و سایر حرفه های یاری رسان توصیه می شود در کار با نوجوانان دارای اختلال مصرف مواد از این مداخله بهره جویند.

Addiction, Self-Control, Self-Regulation, Acceptance and Commitment Treatment, Adolescents, اعتیاد, خویشتنداری, خود تنظیمی, درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد, نوجوانان