مصطفی باقری نوذری - گروه قران و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزادد اسلامی واحد ساری، مازندران، ایران
ابراهیم فلاح - گروه ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

دانش معناشناسی در قرآن کریم کاربردهای ویژه ای دارد که می توان با استناد به آن، به بررسی مفردات قرآن کریم و نشان دادن اعجاز این کتاب آسمانی پرداخت. از جمله مفاهیم پرکاربرد در قرآن کریم، مفهوم امید است که در قرآن با واژگانی نظیر امل، لعل، عسی، رجا و... بیان گردیده است. پرسش اصلی پژوهش این است که مفهوم امید در قرآن کریم در کنار چه وازگانی، معنایی کامل تر یافته است؟ این پژوهش در صدد است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به معناشناسی واژه امید در قرآن با تکیه بر روابط همنشینی بپردازد که با توجه به تنوع مفهومی امید در قرآن، شناخت همنشین های این واژه ضروری در حوزه مطالعات قرآنی محسوب می شود. بررسی ها نشان می دهد همنشینی های فعلی امید در قرآن عبارت اند از یهدین، اقیموا، آتوا؛ همنشین های اسمی نیز برای مفهوم امید در قرآن کریم بیان شده است که این همنشین ها در بردارنده بار مفهومی تاکید کننده امید است. اسامی نظیر رحمه که بیان کننده لطف الهی و امیدوار بودن انسان است؛ خیر که در بردارنده بار مثبت درباره امیدواری است؛ لقاء الله که این مفهوم را می رساند که دیدار خداوند، مطلوب امیدواران باید باشد؛ اسوه که الگوهای امیدواری را بیان می نماید و توبه که انسان به واسطه آن، امیدوار رحمت بی کران الهی است، مفاهیم اسمی همنشین امید در قرآن هستند. محسن، قانت و صالح، از همنشین های صفتی امید در قرآن محسوب می شوند.

قرآن, امید, معناشناسی, روابط همنشینی