ارزیابی شاخص های کمبود آب برای تولید محصول برنج در ایران
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: فصلنامه مدل سازی و مدیریت آب و خاک، دوره: 4، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_MMWS-4-1_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 185
نویسندگان
دانشجوی دکترا دانشگاه هرمزگان
دانشیار/ مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان
دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین
۴- استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
دکتری علوم و مهندسی آب، دانشکده علوم و مهندسی، دانشگاه جیمز کوک، تاونزویل، استرالیا
چکیده
برنج یکی از مهم ترین و حیاتی ترین غلات در بسیاری از کشورهای دنیا و از جمله ایران است و امنیت غذایی و رفاه مردم به طور قابل توجهی به کشت این محصول متکی است. از طرفی به دلیل بالا بودن نیاز آبی برنج، کشت این محصول با چالش کمبود آب مواجه شده است. این مطالعه به ارزیابی شاخص تنش آبی در تولید برنج و فقر آبی برمبنای کاربرد مفهوم ردپای آب در کشت برنج طی دوره ی آماری ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۸ پرداخته است. نتایج نشان داد، بطور متوسط ردپای کل برنج ۳۰۳۷ مترمکعب در تن و حجم کل ناشی از تولید آن ۴۳۱۳ میلیون مترمکعب است که سهم ردپای آب آبی، سبز و خاکستری به ترتیب برابر با ۶۸/۹۱، ۹۳/۶ و ۳۹/۱ درصد است. میزان منابع آب موجود در تولید برنج در استان های تولیدکننده ی ۲۱۹۹۲ میلیون مترمکعب است که به ترتیب ۶۸۷۲ و ۱۵۲۱۰ میلیون مترمکعب آن مربوط به آب آبی و آب سبز است. نتایج بررسی شاخص تنش آبی ناشی از کشت برنج در ایران که حاصل از تقسیم کل ردپای آب در تولید برنج بر منابع آبی موجود است، به طور متوسط برابر با ۵/۰ (از ۹/۱) است، که نشان می دهد، کشور از نظر تولید برنج در تنش آبی متوسط به سر می برد. تغییرات تنش آبی در تولید برنج در مقیاس استانی نشان داد، استان های قزوین، زنجان، اصفهان، خراسان شمالی، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان دارای تنش آبی با مقدار بین ۶/۰ تا ۲/۱ (تنش آبی زیاد و خیلی زیاد) در تولید برنج هستند، در حالی که استان های مازندران، گیلان، گلستان، فارس و خوزستان از نظر شاخص تنش آبی در محدوده کمتر از ۳/۰ (تنش آبی پائین) قرار دارند. همچنین فقر آب ناشی از تولید برنج برابر با ۱۰۷۳ میلیون مترمکعب در ایران است، که بیشترین و کمترین میزان فقر آبی مربوط به استان های گیلان و خوزستان(۲۹۰ و ۱۱ میلیون مترمکعب) است. جمع بندی نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد، استفاده از مفهوم ردپای آب و شاخص های مشتق شده از آن در تولید برنج در هر یک از استان ها سبب می شود، با اطلاعات جامع تری بتوان به ارزیابی تنش آبی در استان های تولیدکننده ی برنج پرداخت.کلیدواژه ها
ردپای آب, شاخص تنش آبی, فقر آب, مدیریت آب, برنجاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.