مریم سادات فیاضی - استادیار پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان

پیدایش زبان شناسی شناختی از نیمه ی دوم دهه ی 1970 دریچه ی تازه ای به مطالعات زبان شناختی گشود که زمینه ساز دگرگونی هایی در حوزه های مطالعاتی رشته هایی چون ادبیات، نقد ادبی و هوش مصنوعی شد. پژوهش حاضر با هدف معرفی برخی از مفاهیم بنیادی مطرح در زبان شناسی شناختی، بر آن است مشخص کند که مفاهیم استعاره، طرح واره های تصویری (شامل طرح واره های حرکتی، قدرتی و حجمی) و قالب تا چه اندازه از کفایت لازم برای تحلیل داده های ادبی فارسی برخوردارند. به منظور پرهیز از اختلاط مباحث و افزودن بر دقت مطالعه، پیکره ی داده های پژوهش تنها شامل یک متن ادبی - مشخصاً شعر در آستانه سروده ی احمد شاملو- است. بدیهی است که دستاورد پژوهش را می توان در مورد نمونه های بیش تر و انواع متفاوت متون ادبی (نظم و نثر) به کار بست. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. نگارنده در مقاله ی حاضر نشان می دهد که به کارگیری ابزارهای شناختی مورد نظر، چگونه اندیشه ی شاعر را درباره ی موضوع اثر بازمی تاباند.

استعاره، طرح واره های تصوری، قالب، متن ادبی